ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ-Το «εναντίον» του Έζρα Πάουντ

Στο διάστημα μεταξύ των ετών 1914 – 1920 ο Έζρα Πάουντ συνέθεσε δύο ποιήματα, εκφράζοντας την απέχθειά του στο κατεστημένο των κριτικών και των εκδοτών τής εποχής. Το ποίημα «Χαιρετισμός Τρίτος» που δημοσιεύτηκε το 1914 στο λογοτεχνικό περιοδικό BLAST και το ποίημα «Ο κ. Νίξον» που περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή «Χιού Σέλγουιν Μώμπερλυ» αποτελούν το «εναντίον» τού ποιητή στον ευτελισμό και την εμποροποίηση της Τέχνης και συμβάλουν αμφότερα στον σύγχρονο αγώνα όσων παραμένουν ακόμα, σε πείσμα των καιρών, ιδεαλιστές στη ζωή και την Τέχνη.



Το λογοτεχνικό έργο ως εμπόρευμα, ο συγγραφέας ως φτωχοπρόδρομος, το εξευτελιστικό αλισβερίσι για τον καθορισμό των ποσοστών κέρδους, το γλείψιμο των κριτικών για δυο αράδες θετικού σχολιασμού, η τσαλακωμένη αξιοπρέπεια ως μια ασήμαντη λεπτομέρεια στα γρανάζια της αγοράς και το «…γράψε κάτι να πουλάει» ηχούν επίκαιρα στους στίχους των παραπάνω ποιημάτων.

Στο πρώτο ποίημα, «Χαιρετισμός Τρίτος», ο Έζρα Πάουντ καταπιάνεται με το περιοδικό Times που ρύθμιζε τα της Τέχνης την εποχή εκείνη.

«Ελάτε, ας βάλουμε μπροστά το νέο σχέδιο / ας τελειώσουμε με τους προαγωγούς και τα ρουσφέτια / ας περιφρονήσουμε όσους χαϊδεύουν τις μεγάλες κοιλιές για να ωφεληθούν / ας βγούμε λιγάκι στον καθαρό αέρα.»

Στη δίκαιη οργή του, ο Πάουντ καλεί τον αναγνώστη νʼ αντισταθεί απέναντι στο σύστημα της οικονομικής διατίμησης των πάντων, απέναντι στην αναξιοκρατία του ρουσφετιού και στην νοοτροπία της κολακείας για μια στιγμή δημοσιότητας. Μέσα σε τέσσερις στίχους περιγράφεται το αίσχος της μικροαστικής νοοτροπίας που καθιέρωσε η παν-democracy. Ο «πολιτισμός» των Times είναι ο Πολιτισμός που κατάντησε culture, είναι η Λαϊκή Τέχνη που κατάντησε folklore, είναι τα αξιακά συστήματα των ανθρώπινων κοινοτήτων που λογοκρίνονται ελέω political correct των διεθνιστικών ιδεολογημάτων -μαρξιστικών και καπιταλιστικών- κι όλα αυτά μαζί αποτελούν τις σύγχρονες προκλήσεις για πιθανά νέα «εναντίον» σημερινών ιδεαλιστών.

«Είναι η παλιά συνήθειά σας / να ξεκάνετε τους καλούς συγγραφείς /εσείς ή τους στέλνετε στο ψυχιατρείο ή κοιτάζεται αλλού όταν αυτοκτονούν / ή πάλι βρίσκεται δικαιολογίες για τα ναρκωτικά τους / και μιλάτε για παράφρονες και για μεγαλοφυείς…»

Η σάπια κοινωνία κυριαρχούσε από τότε που ο μεθοδευμένος απανθρωπισμός την κατάντησε μάζα και τη διοχέτευσε ως ύλη χρεόγραφων και ως τεθλασμένη γραμμή στατιστικών στην εμποροκρατία των διεθνών τοκογλύφων με μόνα αντίδοτα την μαστούρα και την τρέλα. Παρόμοια με τους «καλούς συγγραφείς» του ποιήματος, ο καπιταλισμός ζητάει να ξεκάνει και τους τελευταίους πια ανθρώπους της σκέψης και της κρίσης, του στοχασμού και της δράσης σκοτώνοντας παράλληλα την γλώσσα και την αντίληψη.

Στο ποίημα «Ο κ. Νίξον», οι ρεαλιστικές συμβουλές του πλούσιου πια εκδότη στον νέο συγγραφέα παραμένουν στο κλίμα του προηγούμενου ποιήματος.

«…Να χεις στο νου σου τον κριτικό / ήμουν φτωχός όπως εσύ /στην αρχή έπαιρνα πενήντα προκαταβολή απʼ τα συγγραφικά δικαιώματα…»

«…Γλείφε τους κριτικούς. / Από πενήντα πήγα στα τριακόσια σε δεκαοκτώ μήνες…»

«…Ποτέ δεν ανέφερα κανέναν άνθρωπο παρά μονάχα αν αυτό βοηθούσε / να πουλήσω τα βιβλία μου…»

«Μην αντιστέκεσαι μάταια, άκουσε και τους άλλους…»

Μέσα από την λογική του εμποράκου, την οπτική της οικονομικής συναλλαγής και κάτω από την θεοποίηση του «ζω συναλλασσόμενος», ο Πάουντ διακρίνει τον ξεπεσμό του αξιολύπητου και μίζερου κ. Νίξον. Η αντίσταση απαιτεί κώδικες αξιών, απαιτεί οραματισμό και συναισθήματα κι όλα αυτά μαζί δεν φέρνουν πλούτο για τους κ. Νίξον όλων των εποχών.
Ο διεθνισμός της παγκοσμιοποίησης είναι το αποτέλεσμα της επικράτησης των κ. Νίξον. Τα ιδεολογήματα τους δε συνάδουν με την αφοσίωση στη δημιουργία ούτε με τον πνευματικό αγώνα των ανθρώπων για τη διαμόρφωση των κοινωνιών τους γιατί είναι ιδεολογήματα που καλλιεργούν τη φιλοδοξία της προβολής και του πλουτισμού ακυρώνοντας ως περιττό ρομαντισμό την αφοσίωση στο δρόμο του αγώνα χάριν ενός ιδανικού.
Οι κ. Νίξον στέκονται απαξιωτικά απέναντι σε κάθε μορφή ιδεών, αξιών και γνήσιας έκφρασης κι ισοπεδώνουν χάριν της κερδοσκοπίας τους έθνη, πολιτισμούς και παραδόσεις.

Πηγές

Έζρα Πάουντ / Personae - Τα Κάντο της Πίζας – Εκλογή απʼ τα Κάντο / Μετάφραση Ηλία Κυζηράκου. Εκδόσεις Δωδώνη 1984.

Έζρα Πάουντ / Χιού Σέλγουιν Μώμπερλυ / Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Χάρης Βλαβιανός / Εκδόσεις
Πατάκη 2010.

[Οι στίχοι των ποιημάτων έχουν αποδοθεί ελεύθερα από τον συντάκτη του άρθρου]

ΔΡΥΣ