Η πτωματοποίηση της ελληνικής γλώσσας στη χώρα της αλαλίας

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΙΑΚΩΒΙΔΗ

ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μάς έδωσαν Ελληνική, αλλά σήμερα την κατάντησαν νευρική, ασθενική και αναιμική. Κάθε χρόνο, μετά τις Παγκύπριες Εξετάσεις, σημειώνεται η ίδια λιτανεία παραπόνων, καταγγελιών και ολολυγμών. Τα παιδιά μας δεν μπορούν ούτε να μιλήσουν ούτε να γράψουν στη μητρική τους γλώσσα, την Ελληνική. Περισσότερο τη γράφουν κανονικά παρά τη χρησιμοποιούν ως όργανο και ως μέσο έκφρασης, διατύπωσης, σκέψης, προβληματισμού. Φέτος, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, ο μέσος όρος στο μάθημα των Νέων Ελληνικών ήταν κάτω από τη βάση. Βέβαια, αυτό δεν αποδίδει την πραγματική διάσταση του προβλήματος, επειδή ένας στους τρεις μαθητές παραδίδει λευκή κόλλα, άλλοι δεν ενδιαφέρονται καθόλου για το μάθημα, επειδή έχουν άλλους προσανατολισμούς. Και τέλος, άλλοι διερωτώνται τι τάχα τους προσφέρει η καλή ή έστω υποφερτή γνώση της Ελληνικής. Παρέλκει να επισημανθεί ότι καλή γνώση της μητρικής μας γλώσσας συμβάλλει τα μέγιστα στην εκμάθηση άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών, αφού αυτές πήραν σημαντικά γλωσσικά δάνεια από την Ελληνική.Φιλόλογοι, παλιοί γυμνασιάρχες και λυκειάρχες επισήμαναν διάφορες αιτίες για τη γλωσσική ανεπάρκεια, τη λεξιπενία και, τελικά, την αλαλία και την αγλωσσία των παιδιών μας. Φταίει το σύστημα, ο αριθμός ωρών, συνδικαλιστικές τριβές και διεκδικήσεις, τα βιβλία, νοοτροπίες, ο τρόπος διδαχής, η αδιαφορία των παιδιών, ακόμα και η γενικότερη απαξίωση του βιβλίου και της ανάγνωσης ως μέσων και τρόπων ενίσχυσης της γλωσσικής και πνευματικής μας επάρκειας. Όλα αυτά είναι ορθά, αλλά δεν είδαμε π.χ. το Υπουργείο Παιδείας να ανακοινώσει ότι θα αναλύσει τα αποτελέσματα των Εξετάσεων, για να βρει τις γενεσιουργές αιτίες. Δηλαδή, γιατί σε ένα λύκειο η επίδοση των μαθητών στα Νέα Ελληνικά και σε άλλα μαθήματα είναι υψηλότερη και καλύτερη από άλλα; Δεν ακούσαμε ούτε το κατεξοχήν σώμα των Ελλήνων φιλολόγων να αναλαμβάνει εκστρατεία αναζήτησης των ριζών της γλωσσικής ατροφίας και ασφυξίας των μαθητών. Είναι γεγονός ότι τα παιδιά μας επηρεάζονται από την περιρρέουσα γλωσσική βαβυλωνία, την τηλεοπτική υποκουλτούρα και χυδαιότητα, τη μηχανοποίηση, τον εκβαρβαρισμό και τη γλωσσική ξενοκρατία-ξενομανία. Λέμε πιο εύκολα, π.χ. «thank you», παρά το εύλαλο και ρωμαλέο «ευχαριστώ». Λέμε, «see you later», παρά το αρχαιότατο και ελληνικότατο «εις το επανιδείν». Αλλά πόσοι γνωρίζουν τι σημαίνει «εις το επανιδείν»; Μια από τις κορυφαίες αιτίες της γλωσσικής ασιτίας και εκφραστικής απίσχνανσης είναι η εγκληματική και ολέθρια κατάργηση των Αρχαίων Ελληνικών από τα σχολικά προγράμματα. Από τη στιγμή που ο μαθητής αδυνατεί να κατεβεί στις ρίζες του και να γευτεί τους χυμούς της γλώσσας του, να την κατανοήσει, ώστε να την κατακτήσει για να ακριβολογήσει, να τη χρησιμοποιήσει και να την αξιοποιήσει, περνά στο στάδιο της γλωσσικής ένδειας και αφασίας. Συγκρίνετε τα ελληνοκυπριόπουλα με τα ελληνόπουλα: Τα δικά μας παιδιά αρθρώνουν έναν ασθματικό, σπαστό, διακοπτόμενο λόγο, χωρίς ειρμό, υποδομή και συνοχή. Αντίθετα, τα ελληνόπουλα έχουν περισσότερη και μεγαλύτερη ευχέρεια στη μεταχείριση της γλώσσας. Πάσχουν, όμως, και τα δύο και υποφέρουν βαρέως από γλωσσικά τηλεοπτικά σκουπίδια και ραδιο-φονικά γλωσσικά περιτρίμματα, έρμαια σε μιαν ανθούσα βιομηχανία βωμολοχίας, χυδαιολογίας και τιποτολογίας. Παρατηρείται μια ραγδαία επιδείνωση και αποδόμηση της γλώσσας, που κατάντησε ένα σύμφυρμα κυπριακής διαλέκτου, ελληνικής, αγγλικής και άλλων ξένων ιδιωματισμών, που φτωχαίνουν την Ελληνική, την αποδυναμώνουν και τη μαραζώνουν. Ας προσεχθεί ότι οι τρόποι συμπεριφοράς, έκφρασης, χειρονομιών, σκέψης των παιδιών μας έχουν διαποτισθεί από τον αμερικανικό, κυρίως, τρόπο ζωής και έκφρασης. Ζούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όμως αυτό δεν αποτρέπει ούτε εμποδίζει να διατηρούμε τον πολιτισμό, τη γλώσσα και την ιστορία μας, ως ακένωτες πηγές ανατροφοδότησης και ανανέωσης, στήριξης και στερέωσης της γλωσσικής και πνευματικής επάρκειάς μας.Η γλωσσική λειψυδρία αρχίζει από το σπίτι. Μετεξελίσσεται σε Σαχάρα στο δημοτικό και από εκεί εξακτινώνεται πλέον ως εδραιωμένη και εμπεδωμένη γλωσσική ερημία, ατροφία και ασιτία στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Δεν μιλάμε, πια, μεταξύ μας. Δεν επικοινωνούμε. Δεν συνεννοούμαστε. Δεν εκφραζόμαστε και δεν διαλογιζόμαστε. Περιμένουμε άλλοι να μιλήσουν και να διατυπώσουν απόψεις εκ μέρους μας. Ο σημερινός Κύπριος έχει πάρει οριστικό διαζύγιο από το καλό βιβλίο και τη λογοτεχνία, ελληνική και ξένη. Για αρκετά χρόνια συμμετείχα στην Επιτροπή Δοκιμίου της Ελληνικής Πρεσβείας. Η προσωπική διαπίστωσή μου ήταν έκδηλα αποκαρδιωτική: Η πλειοψηφία των μαθητών παπαγάλιζαν και αποστήθιζαν ολόκληρα αποσπάσματα από δοθέντα δοκίμια. Και παπαγαλίζοντας, αποκάλυπταν την πνευματική τους ρηχότητα και αδυναμία άρθρωσης προσωπικών θέσεων, σκέψεων και απόψεων. Και επιβεβαίωναν την τάση προς το εύκολο και το ανώδυνο. Η γλώσσα, όμως, είναι προσωπικός αγώνας. Είναι μόχθος. Είναι αέναη προσπάθεια. Είναι ακένωτο πάθος. Είναι ωραία κατάκτηση. Είναι, προπάντων, προσωπική αλλ’ ατίμητη προσπάθεια κατάβασης στις δεξαμενές της παράδοσης, της ιστορίας, του πολιτισμού, δηλαδή μετάβαση από το καθεστώς του ζώου σε εκείνο του έλλογου όντος. Λαλώ ελληνικά, σημαίνει αυτοπροσδιορίζομαι ως άνθρωπος, ως προσωπικότητα. Ιδιοσυστήνομαι ως αυτόνομη, ξεχωριστή οντότητα και εκφράζομαι ως άτομο που γνωρίζει από πού προέρχεται και πού στοχεύει να πάει. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των νέων και των Ελλήνων Κυπρίων αποστασιοποιούνται και παραιτούνται από τη μητρική τους γλώσσα. Αρκούνται και ικανοποιούνται με μια μειξοβάρβαρη γλωσσική εκδοχή, που ενθυμίζει άταφο και τυμπανιαίο πτώμα και μνήμα του Αγίου Νεοφύτου -μεγάλη η χάρη του- όπου όλα συμφύρονται και βγάζουν στο τέλος ένα γλωσσικό εκτόπλασμα. Αν, όμως, η γλώσσα πτωματοποιείται και αποσυντίθεται, ο άνθρωπος δεν έχει πια λαλιά. Εκβάλλει μόνο γρυλισμούς και άναρθρες κραυγές. Για να μην καταντήσουμε χώρα της αλαλίας (όπως η γνωστή αποικία των Φωκαέων στην Κορσική), καλούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι να περάσουν από τις ευχερείς διαπιστώσεις σε αναζήτηση των αιτίων και σε ενίσχυση και αναζωογόνηση της ελληνικής μας γλώσσας. Είναι ο άτρητος θώρακας επιβίωσής μας.

Από την εφημερίδα ΣΗΜΕΡΙΝΗ