Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΚΟΤΖΑΚΑΓΙΑ Σάββατο, 20 Ιουλίου 1974.

Ο Άγιος Ιλαρίων (στο βάθος) αριστερά και το Κοτζάκαγια (δεξιά) φωτογραφημένα εκ Δυσμών. Αριστερά διακρίνεται το ύψωμα του Προφήτη Ηλία. (Πηγή)

Ώρες πέρασαν, από την έναρξη των τουρκικών επιχειρήσεων, για κατάληψη της Κύπρου. Οι Μονάδες Καταδρομών, διοικούμενες από το Συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Κομπόκη, το βοηθό του Λοχαγό Θεόδωρο Αξιώτη και τον Ταγματάρχη Αλέξανδρο Μανιάτη, Διοικητή της 31 ΜΚ, τον Ταγματάρχη Ναπολέοντα Δαμασκηνό, Διοικητή της 32 ΜΚ και τον Ταγματάρχη Γεώργιο Κατσάνη, Διοικητή της 33 ΜΚ, ακατάπαυστα ήδη μάχονται σε όλα τα μέτωπα. Η μια επιχείρηση διαδέχεται την άλλη. Ώρα 18.30. Οι 11ος, 12ος και 13ος Λόχοι Κρούσεως της 31 Μοίρας Καταδρομών μόλις έχουν ολοκληρώσει την τοπογραφική ενημέρωση. Σε μια πρόχειρη, αυτοσχέδια αμμοδόχο, στο ύψωμα της Αετοφωλιάς, αναλύεται η αποστολή των διαφόρων καταδρομικών τμημάτων. Μια νέα επιχείρηση τους περιμένει. Η κατάληψη του στρατοπέδου καταδρομών των Τούρκων. 

Το απόρθητο φρούριο του Κοτζάκαγια, το οποίο, εν τω μεταξύ, είχε ενισχυθεί με μονάδα αλεξιπτωτιστών. Στον ουρανό υπερίπτανται, ανενόχλητα σχεδόν, τα αεροσκάφη της Τούρκικης πολεμικής αεροπορίας. Τα πολυβόλα τους ξερνούν ατσάλι, με το χαρακτηριστικό κρότο τους. Οι βόμβες ναπάλμ πέφτουν βροχηδόν. Στο μονοπάτι προς το στόχο, ώρα 21.00, το τμήμα του 13 Λόχου Κρούσεως που θα διεισδύσει στα μετόπισθεν του εχθρού, 22 στο σύνολο καταδρομείς, σταθμεύει για λίγο σ' ένα δασικό προσκυνητάρι με την εικόνα του Προφήτη Ηλία. Όλοι προσκυνούν ευλαβικά και κατανυχτικά την εικόνα.

(Πηγή)

Είναι η ονομαστική γιορτή του Διοικητή του 13ου Λόχου Κρούσεως, Υπολοχαγού Ηλία Γλεντζέ. Μισή ώρα αργότερα, προσπερνούν αθόρυβα τις σκοπιές του εχθρού και εισέρχονται στο κατεχόμενο από τον εχθρό έδαφος. Διασχίζουν τη χαράδρα του Αγίου Ιλαρίωνα. Η κορφή προβάλλει στοιχειωμένη, μέσα από καπνούς βλημάτων του Πυροβολικού και του ΛΥΠ, με ΠΑΠ το Διοικητή του Λόχου Υποστηρίξεως της 31 ΜΚ, Λοχαγό Σταμάτη Ελευθέριο. Ο 13ος Λόχος Κρούσεως διασχίζει το δάσος της Αγύρτας. 

Αποφεύγει τις εχθρικές περιπόλους που οργώνουν την περιοχή. Την ίδια στιγμή, οι 11ος και 12ος Λόχοι Κρούσεως, με ηγήτορες τους Υπολοχαγούς Αθανάσιο Γαληνό και Παναγιώτη Καραχάλιο, αντιστοίχως, κινούνται, εξ' ανατολών και βορείως, προς τον ΑΝΣΚ. Ώρα 22.55. Άφιξη, μετά από κοπιώδη και περιπετειώδη πορεία, έξω από το εχθρικό στρατόπεδο. Ασφαλίζεται ο ασβεστολιθικός δρόμος έξω από την κεντρική του πύλη, από ένα Ανθυπολοχαγό κι ένα οπλίτη. Μόνο ο γρύλος διακόπτει την ηρεμία της νύχτας. Μια κουκουβάγια φτερουγίζει δυνατά. Μένουν όλοι κάτω απνευστί. Την ίδια ώρα, ο 11ος Λόχος καταλαμβάνει θέσεις, έτοιμος για την καθήλωση των πολυβολείων του ανατολικού τομέα. Ο 12ος Λόχος αναλαμβάνει την ευθύνη του βόρειου τομέα. Μια απέραντη ησυχία βασιλεύει. 

Η ηρεμία της νύχτας ξανακάθεται στο θρόνο της. Οι καταδρομείς δεν αισθάνονται τίποτα πια. Απλώς μυρίζονται τον εχθρό. Είναι η ώρα μηδέν. Ή καλύτερα, η ώρα ''Κ''. Σε λίγα λεπτά αρχίζει η τελική φάση. Ο Λοχαγός του 13ου Λόχου διασκελίζει το περιτοίχισμα. Εισέρχεται στο στρατόπεδο. Γαζώνει το σκοπό που βρίσκεται ανυποψίαστος μπροστά του. Ακολουθεί το υπόλοιπο τμήμα. Μικρές ομάδες αναλαμβάνουν να προσβάλουν τους θαλάμους. Μέσα σ' αυτούς και στο αμυδρό φως φανών θυέλλης, αναπαύονται τμήματα Τούρκων αλεξιπτωτιστών. Άπαντες, σε κλάσματα δευτερολέπτων, θα συλληφθούν. Το Διοικητήριο, αύτανδρον, έχει καταληφθεί. Η εκκαθάριση και κατάληψη των πολυβολείων της αμυντικής τοποθεσίας αναλαμβάνεται από τους 11ο και 12ο Λόχους Κρούσεως. Το στρατόπεδο ολόκληρο βρίσκεται στα χέρια της 31 Μοίρας Καταδρομών. 

Ο Λοχαγός του 13ου Λόχου πυροδοτεί την κόκκινη φωτοβολίδα. Συνθηματικό πως ο ΑΝΣΚ κατελήφθη. Οργανώνεται ταχύτατα περιμετρική άμυνα για αντιμετώπιση τυχόν αντεπιθέσεων. Τοποθετούνται σε κατάλληλες θέσεις τα βαρέα όπλα του εχθρού. Η διαταγή αναφέρει πως το ύψωμα θα παραδοθεί, πριν το πρώτο φως, σε μονάδα πεζικού. Οι καταδρομείς, προτού ξημερώσει, πρέπει να αποσυρθούν για την επόμενη αποστολή τους. Είναι μεσάνυχτα. Αναφέρεται πως η 32 Μοίρα Καταδρομών αντιμετωπίζει προβλήματα στην Άσπρη Μούττη. 

Ο Υπολοχαγός Ηλίας Γλεντζές με τους καταδρομείς Προκοπίου και Παναγιώτου σπεύδει, με ένα πολυβόλο, να ενισχύσει την επίθεση της 32 Μοίρας Καταδρομών. Σε λίγο, ψίθυροι και κινήσεις κάτω και γύρω από το ύψωμα θέτουν τους αμυνόμενους σε συναγερμό. Τούρκικα τμήματα προσεύχονται και ετοιμάζονται. Με αλαλαγμούς, εφορμούν, όπως και στα γιουρούσια της εποχής της ηρωικής κλεφτουριάς. Σκοπός μοναδικός η ανακατάληψη του υψώματος. Με αυτό όμως τον τρόπο προδίδουν τις κατευθύνσεις των επιθέσεών τους. Η μάχη είναι ομηρική. Τα όπλα όλα κροταλίζουν ασταμάτητα. Οι ριπές, ένας συνεχής βόμβος. Οι σφαίρες σαν μέλισσες σφυρίζουν από κάθε σημείο. 

Ο υπέρτατος αγών κρατάει μέχρι το πρώτο φως. Διεξάγεται σώμα με σώμα. Είναι σκληρός κι άνισος. Οι Τούρκοι αντεπιτίθενται, με πολλαπλάσιες δυνάμεις, μανιωδώς. Δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη τις τρομακτικές απώλειές τους. Οι ηρωικοί καταδρομείς δεν λυγίζουν. Χρησιμοποιούν, για εξοικονόμηση πυρομαχικών, τούρκικα πολυβόλα που υφίσταντο στο στρατόπεδο. Μέσα από το φράγμα διασταυρούμενων πυρών, οι επιτιθέμενοι πέφτουν σωρηδόν. 

Κορμιά διαμελίζονται μπροστά στο πολυβόλο Browning 50 χιλιοστών, που χειρίζονται δύο έφεδροι Ανθυπολοχαγοί. Το ύψωμα κρατάει γερά. Όλες οι αντεπιθέσεις αποκρούονται. Τα τουρκικά επιτιθέμενα τμήματα διαλύθηκαν μέχρι και του τελευταίου ανδρός. Η ώρα έχει φθάσει 05.00. Άρχισε να ροδίζει η αυγή. Σίγησαν τα όπλα. Το βουνό και η χαράδρα είναι διάσπαρτες από πτώματα. Γύπες φτερουγίζουν. Αναφέρεται πως η μονάδα πεζικού που θα παραλάμβανε το ύψωμα αδυνατεί να εκτελέσει την αποστολή της. Σε λίγο αρχίζουν οι κανονιοβολισμοί από τον Άγιο Ιλαρίωνα που βρίσκεται σε απόσταση διακοσίων μέτρων. Κυριακή μεσημέρι. Εκδίδεται νέα διαταγή. Ο 11ος Λόχος Κρούσεως να αναχαιτίσει εχθρικά περίπολα μάχης στον Καραβά. 

Οι 12ος και 13ος Λόχοι Κρούσεως να κινηθούν προς τη διάβαση Αγίου Παύλου και την παραλία Αϊρκώτισσας, για αντιμετώπιση αποβατικών τμημάτων. Ο Υπολοχαγός Ηλίας Γλεντζές, με κάποιο έφεδρο Ανθυπολοχαγό του Λόχου του, παραμένουν μετά την αποχώρηση των τμημάτων και παγιδεύουν τους χώρους του στρατοπέδου, περικυκλωμένοι από τις μονάδες του εχθρού, που με κάθε προφύλαξη προχωρούν προς το στρατόπεδο. Χειροβομβίδες χωρίς περόνες στα συρτάρια, κάτω από πτώματα και όπλα, πίσω από παράθυρα και καθίσματα. Δευτέρα ώρα 15.00. Προσκλητήριο Μοίρας στη διάβαση Αγίου Παύλου. Νεκρική σιγή. Μονάχα το θρόισμα του άνεμου στα φύλλα. ΕΙΣ ΑΠΩΝ. Ο Χριστόφορος Χριστοφόρου, από τον Ποταμό του Κάμπου. Ώρα 15.30. Ο ήλιος κατακόρυφα. Οι καταδρομείς ακόμα σε στάση προσοχής. 

Ο Ταγματάρχης Αλέξανδρος Μανιάτης, νέος Διοικητής της Μοίρας αναφωνεί: ''Ηθικό;'' Η απάντηση είναι μία. ''Ακμαιότατο''. Σε λιγότερο από μια ώρα, η 31 Μοίρα Καταδρομών αναλαμβάνει νέα αποστολή.

Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 126

Στις τέσσερις τ' απόγευμα λάβαμε διαταγή κατάπαυσης του πυρός. Ήταν Δευτέρα, 22 Ιουλίου 1974. Ο 12ος και ο 13ος Λόχοι Κρούσεως της 31 Μοίρας Καταδρομών βρισκόντουσαν βορείως της διάβασης Αγίου Παύλου, αντιμέτωποι με τ' άρματα που ήδη εμφανίστηκαν στο θέατρο των επιχειρήσεων. 

Ο Υπολοχαγός Αθανάσιος Γαληνός, Διοικητής του 11ου Λόχου Κρούσεως οδήγησε το τμήμα στον Καραβά, σε αγώνα ενάντια στους εισβολείς, που προχωρούσαν ακάθεκτοι, με αντικειμενικό σκοπό να ενώσουν το προγεφύρωμα με το θύλακο Αγύρτας. Μέσα στα λεμονόδενδρα του Καραβά, σε αγώνα εκ του συστάδην, οι βάρβαροι αναχαιτίσθηκαν.

Εκεί, σοβαρά τραυματίστηκε Ανθυπολοχαγός Χρίστος Εύζωνας και ελαφρά ο Διοικητής του Λόχου, ο Ανδρέας Πίττας και ο αείμνηστος Επιλοχίας Αλέξανδρος Αλεξάνδρου. Την ίδια στιγμή, σήμα κινδύνου λήφθηκε στη βάση, από Μονάδα πεζικού που έδρα είχε το ύψωμα 126, παρά την Αετοφωλιά, ανατολικά του Προφήτη Ηλία και σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων. 

Η Μονάδα είχε υποστεί επίθεση, παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, από τμήμα Τούρκων αλεξιπτωτιστών. Ο Διοικητής του 13ου Λόχου Κρούσεως, Υπολοχαγός Ηλίας Γλεντζές, ζήτησε εθελοντές, για υποστήριξη του υψώματος. Έτσι, ταχύτατα δημιουργήθηκε μια ομάδα εθελοντών, αποτελούμενη από τρεις Ανθυπολοχαγούς, δύο Λοχίες, δύο Δεκανείς και δύο οπλίτες. Ηγήτωρ ο αρχαιοπρεπής Έλλην Υπολοχαγός από τη Σπάρτη, τη γενέτειρα του Λεωνίδα, του Αγησίλαου, του Λύσανδρου, του Κλεομένη. Η ομάδα αναχώρησε, με οδηγό οπλίτη που υπηρετούσε σε τάγμα προκάλυψης της περιοχής. 

Το τοπίο, πέρα από τις στάχτες, τα καμένα δένδρα και τα διάσπαρτα βλήματα, ήταν μεγαλόπρεπο κι εντυπωσιακό. Απόκρημνες κορφές, βαθιά φαράγγια, διάσελα και στενές κοιλάδες. Καθοδόν δεχθήκαμε επίθεση την οποία και χωρίς μεγάλη προσπάθεια αποκρούσαμε. Τα εχθρικά αεροσκάφη διέσχιζαν ανενόχλητα τους αιθέρες. Πριν το τελευταίο φως, επιτυχώς και χωρίς απώλειες καταφθάσαμε στις υπώρειες του υψώματος. Ήταν αργά. Το ύψωμα και το στρατόπεδο ήδη καταλήφθηκαν από τους Τούρκους αλεξιπτωτιστές. 

Προσεγγίσαμε τον ΑΝΣΚ και αναγνωρίσαμε το στόχο. Ως σύνθημα καθορίσαμε τη λέξη ''ΛΟΚ'' και παρασύνθημα τη λέξη ''ΕΝΩΣΙΣ''. Η επιθετική διάταξή μας είχε τρεις άξονες κίνησης, της κάθε μιας να ηγείται και ένας Ανθυπολοχαγός. Η επαφή με τα εχθρικά τμήματα ήταν άμεση. Ο εχθρός έφερε στολή και κράνος παραλλαγής. Εμφανώς διακρίνονταν από την ομάδα μας, που φορούσε τη χακί θερινή στολή των Καταδρομών, ήτοι, χιτώνιο άνευ χειρίδων, βραχεία περισκελίδα με ζωστήρα, άρβυλα με τις κάλτσες προς τα έξω να επικαλύπτουν το άνω άκρο κι οπωσδήποτε το πράσινο μπερέ. 

Ο αιφνιδιασμός προκάλεσε σύγχυση και πανικό στον εχθρό, που ήταν διάσπαρτος σε όλο το χώρο. Τα καταιγιστικά πυρά των όπλων προκάλεσαν σημαντικές απώλειες, αλλά και αποστέρησε τον εχθρό από τους βαθμοφόρους του, που ήταν εσφαλμένα μαζεμένοι στο άκρον του υψώματος και συσκέπτονταν. Άλλοι έπεφταν από τα δένδρα νεκροί από τις σφαίρες μας. Όσοι κατάφεραν να διασωθούν, υποχώρησαν στο κέντρο του υψώματος. Μια μικρή ομάδα που επέζησε αποσύρθηκε στη σπηλιά της Αετοφωλιάς.

 Ο χώρος περικυκλώθηκε. Ζητήθηκε η παράδοσή της. Αντ' αυτού, ένας τραυματίας αλεξιπτωτιστής, που διέλαθε της προσοχής μας, κατάφερε με μια χειροβομβίδα να τραυματίσει τον Υπολοχαγό Ηλία Γλεντζέ από τη Σπάρτη, το Λοχία Αναστάσιο Κογιώνη από την Αμμόχωστο, το Δεκανέα Σιαλή Μάμα από το Επισκοπειό και τον καταδρομέα Ανδρέα Θεοδώρου από το χωριό Σαράντι. Εις εκ των Ανθυπολοχαγών ζήτησε από τους αμυνόμενους να παραδοθούν. 

Μη λαμβάνοντας απάντηση, επανέλαβε πως είχαν χρόνο δέκα δευτερολέπτων για να παραδοθούν. Αμέσως, μετά την παρέλευση του πιο πάνω χρόνου, εκδόθηκε διαταγή για ολοσχερή καταστροφή του στόχου. Η χαριστική βολή δόθηκε με Α/Τ 57 χιλιοστών. Με το πέρας της επιχείρησης και εφόσον η μάχη είχε κριθεί, υποχρεωτικά οι τραυματίες μεταφέρθηκαν σ' ένα πρόχειρο εκστρατευτικό νοσοκομείο της περιοχής. Την επόμενη μέρα, το πρωί, επανήλθαν στο τμήμα, παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις του ιατρικού προσωπικού. 

Νοιώθαμε ευτυχείς γιατί διατηρούσαμε το αήττητο στα πεδία των μαχών. Είχε ήδη νυχτώσει. Καθίσαμε για λίγο να ξαποστάσουμε. Το ύψωμα 126 ήταν δικό μας. Αγναντεύαμε τη θάλασσα της Κερύνειας, μέσα από τα καμένα πεύκα. Σε λίγο όμως, ξεκινούσαμε για να αναλάβουμε την επόμενη αποστολή μας. Το φορητό ραδιοφωνάκι που είχαμε μαζί μας, μετέδιδε την πληροφορία πως η εκεχειρία τηρείται σε όλα τα μέτωπα...

πηγή