Για τον παλιό διοικητή...

1974. Σταυροβούνι,  Κύπρος. Από δεξιά: Ο  (τότε) Ανχης Παπαμελετίου Γεώργιος(+) με πολιτικά, ο (τότε) Τχης Βασίλειος Μανουράς και ο (τότε) Τχης Δημήτριος Κυριάκου (+)

Μπορεί ο χρόνος να φεύγει γρήγορα, αλλά παραμένει στάσιμος στο μυαλό και στην καρδιά, όταν θυμάσαι παλιούς συνεργάτες. 

Στο χώρο μας, στις Ειδικές Δυνάμεις, η ένταση της ριψοκίνδυνης εκπαίδευσης και η δυσκολία της καθημερινής ενασχόλησης στην υπηρεσία, "δένει" τους ανθρώπους και τους κάνει κατά κάποιο τρόπο φίλους, ή αδελφούς!

Έτσι, αν και δεν μπόρεσα έγκαιρα να γράψω λίγα λόγια για τον παλιό μου διοικητή, τον Στρατηγό Δημήτριο Κυριάκο, που "έφυγε" στις 27 Ιουλίου του 2018 για να συναντήσει τους συμπολεμιστές του της Κύπρου, εδώ αφιερώνω στη μνήμη του κάποιες ευχάριστες αλλά και έντονες στιγμές που βίωσα μαζί του όταν υπηρετούσα στην ΣΧΑΛ υπό τις διαταγές του, όπως τις είχα αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μου.

"Ωραία χρόνια, γεμάτα αναμνήσεις, ευχάριστες και ενίοτε δυσάρεστες! Έχω κρατήσει για τον εαυτό μου μόνο τις ευχάριστες! 

Η Σχολή, στέκει πάντα εκεί που ήταν! Το σταυροδρόμι των αλεξιπτωτιστών! Ο στίβος εμποδίων και των οργάνων γυμναστικής μαζί με τον πύργο των αλεξιπτωτιστών στο κέντρο, το παρεκκλήσι, και οι μαρμάρινες αφιερώσεις σε κάποιους παλιούς που σκοτώθηκαν σε ατύχημα, είναι η οικεία εικόνα του χώρου! Πριν από λίγα χρόνια προστέθηκε και η προτομή του πρώτου διοικητή της του μακαρίτη Παπαθανασίου για να συντροφεύει τον Σέεμαν από απέναντι.

Διαβάζοντας την ανακοίνωση του ΓΕΣ αλλά και ένα πολύ καλό άρθρο σχετικά με την τελετή, στην οποία δυστυχώς δεν μπόρεσα να πάω, είδα πολλά οικεία πρόσωπα! Παλιούς συνεργάτες, μικρότερους και μεγαλύτερους, αλλά και ανθρώπους που έχουν γράψει ιστορία στις ειδικές δυνάμεις. Δύο απ' αυτούς, μου θύμισαν ένα περιστατικό, (από τα πολλά) που έζησα μαζί τους, όντας εκπαιδευτής στον ΛΕΚ (Λόχος Εκπαίδευσης).

Ήταν μια ανοιξιάτικη ημέρα με ελαφρύ αεράκι, όταν ξεκινήσαμε τ' άλματα της ΣΒΕΑ, που είχε ολοκληρώσει με επιτυχία την επίγεια εκπαίδευση. Δεν είχε ακόμη ξημερώσει όταν οι νέοι βρίσκονταν στο αεροδρόμιο χωρισμένοι σε αεροσκάφη, και ετοιμάζονταν για το επικείμενο πρώτο τους άλμα.

Άλμα από ελικόπτερο Chinook . (Πηγή ΓΕΣ/ΔΕΔ)

Όλοι μας είχαμε πέσει με τα μούτρα να τους επιθεωρήσουμε και να τους προετοιμάσουμε, επαναλαμβάνοντας όλες τις απαραίτητες οδηγίες για την ασφάλεια των αλμάτων. Ήταν μια ιεροτελεστία, που την παρακολουθούσαν ευλαβικά, ξέροντας ότι εδώ δεν χωρούν επιπολαιότητες!

Το πρώτο αεροσκάφος ανέβηκε , μέσα κι' εγώ, και πήρε πορεία προς τη ζώνη ρίψης των Μεγάρων.  Άνοιξαν οι πόρτες, (σ' αυτήν του αρχηγού βρισκόμουν εγώ)  και έριξα μια ματιά, όπως συνηθιζόταν τότε, για να ελέγξω ότι η ζώνη ήταν έτοιμη με τα πλαίσια σηματοδοσίας απλωμένα και ότι το αεροσκάφος C 130 περνάει κανονικά πάνω από το "Ταυ" που σχηματίζεται με αυτά. Η επικοινωνία μέσω ασυρμάτου με τη ζώνη ήταν διαρκής. Ο αεροπόρος loadmaster, που βρίσκεται πίσω με τους αλεξιπτωτιστές, μεταφέρει οποιαδήποτε οδηγία ή πληροφορία από το θάλαμο διακυβέρνησης του αεροσκάφους στον αρχηγό ρίψης για να υπάρχει πάντα συντονισμός και βέβαια συμβαίνει και το αντίθετο.

Μετά τον πρώτο γύρο, το αεροπλάνο έκανε στροφή πάνω από τη θάλασσα και ξαναπήρε την ευθεία του για τη ρίψη. Ξεκινήσαμε με δύο παλιούς, που ήταν συντηρούμενοι και έπεσαν σαν "ντάμι", δηλαδή δοκιμαστικά για να διαπιστωθεί η σωστή τοποθέτηση των πλαισίων. Στο μεταξύ είχαν δοθεί όλες οι προβλεπόμενες προειδοποιήσεις στους νέους, τα 10 λεπτά, τα 6 λεπτά, είχε σηκωθεί το πρώτο "στικ" ομάδα δηλαδή των 10 ατόμων (όπως τους είχαμε χωρίσει) και είχαν γίνει οι τελευταίοι έλεγχοι. Με λοξές ματιές παρατηρούσα τις αντιδράσεις των νέων, που στέκονταν με σφιγμένα πρόσωπα, από τον αέρα που έμπαινε με βουή από τις ανοιχτές πόρτες και τους χτυπούσε.

Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι πάντα να εμψυχώνει τους νέους, να συμπεριφέρεται με άνεση και φυσιολογικά, σαν να είναι κάτι συνηθισμένο, μια καθημερινή ρουτίνα. Εδώ βέβαια μετράει πάντα η  εκπαίδευση που έχει προηγηθεί, με τον απόλυτο αυτοματισμό κινήσεων που πρέπει να επιδιώκεται. Το μυαλό μπορεί να "παγώνει" αρχικά και η αδρεναλίνη να πηγαίνει στα ύψη, αλλά η αυτόματη αντίδραση στα παραγγέλματα είναι αυτό που κρατάει την ισορροπία σε τέτοιες καταστάσεις. Η πειθαρχημένη αντίδραση σώζει ζωές! Το ατύχημα με αλεξίπτωτο (που είναι πολύ σπάνιο) συμβαίνει πάντα από ανθρώπινο λάθος.

Δόθηκε το παράγγελμα "1 λεπτό"! Όλα δίνονται με σήματα του χεριού, γιατί ο εκκωφαντικός θόρυβος των κινητήρων με ανοικτές τις πόρτες, δεν επιτρέπει την επικοινωνία με φωνές. "Στάσου στην πόρτα" και ο πρώτος έκανε το βήμα, πήρε την στροφή , έπιασε όπως είχε μάθει τα χείλη του ανοίγματος της πόρτας, και πρόβαλε το αριστερό πόδι μπροστά.

Εκείνη την εποχή, ο αρχηγός ρίψης συνήθιζε να κάθεται γονατιστός, αγκαλιάζοντας με το χέρι του το πόδι του στημένου στην πόρτα αλεξιπτωτιστή και να βλέπει κάτω τη ζώνη, εξετάζοντας τη σωστή διέλευση του αεροσκάφους, πάνω από το "Ταυ". Αν όλα πήγαιναν καλά και άναβε το πράσινο φως, ξεκινώντας ταυτόχρονα με τον οξύ ήχο του κουδουνιού του αεροπλάνου, ο αρχηγός παραμέριζε και έδινε το παράγγελμα έναρξης της ρίψης στον πρώτο. Μετά συνέχιζε η ροή των υπολοίπων.

Με το παράγγελμα "Φύγε μακριά" που είναι ένα νεύμα του αρχηγού ρίψης, ο αλεξιπτωτιστής, κάνει βηματισμό μπροστά, (αν δεν είναι ήδη στην πόρτα πρώτος και στημένος) σπρώχνει δυνατά  τον στατικό ιμάντα μακριά με το χέρι που τον κρατά, πιάνει τα χείλη της πόρτας εξωτερικά για να δώσει ώθηση, τινάζει το πίσω πόδι μπροστά, σαν να δίνει κλωτσιά, πιάνει το εφεδρικό του με τα χέρια του, δεξιά και αριστερά και με τους αγκώνες σφιγμένους στο σώμα, ώστε να μπορεί να αντιδράσει αν χρειαστεί, βάζει το πηγούνι του στο στήθος, ενώνει τα πόδια του σφιχτά, ώστε να μην αφήνει περιθώριο να περάσει κανένας ιμάντας ανάμεσα στα σκέλη του και κάνει άλμα στον αέρα, μετρώντας από μέσα του "101, 102, 103, 104" μέχρι να καταλάβει ότι ο θόλος του έχει ανοίξει και μετά κάνει έλεγχο ότι όλα πάνε καλά! 

Πρώτοι Έλληνες αλεξιπτωτιστές ελεύθερης πτώσης. Από πίσω φαίνεται η "Ντακότα" Στο κέντρο στα νιάτα του, ο κυρ Γιάννης Ζουμής, η ψυχή της ΣΧΑΛ. (Πηγή ΓΕΣ/ΔΕΔ)

Ο ένας μετά τον άλλο, ανά δευτερόλεπτο , φεύγουν οι αλεξιπτωτιστές του στικ και παραμένουν στον αέρα να κρέμονται από τους ιμάντες πίσω από το αεροπλάνο, οι σάκοι συσκευασίας των αλεξιπτώτων τους. Τότε επεμβαίνουν οι αρχηγοί με τους βοηθούς, να τους τραβήξουν μέσα και να τους σπρώξουν στο βάθος του αεροπλάνου με τη βοήθεια του loadmaster, σέρνοντας τους από το συρματόσχοινο αγκίστρωσης των στατικών ιμάντων, ώστε να αφήσουν τον χώρο ελεύθερο για το επόμενο στικ μέχρι να πέσουν όλοι οι αλεξιπτωτιστές. 

Στο τέλος, ετοιμάζονται και οι αρχηγοί και με την τελευταία διέλευση, πέφτουν και αυτοί για να συναντήσουν τους εκπαιδευόμενους στο έδαφος, να τους ελέγξουν και να τους ετοιμάσουν για μετακίνηση πίσω στο αεροδρόμιο για επόμενο άλμα, ή για τη ΣΧΑΛ, ανάλογα με την κατάσταση. Στο αεροσκάφος παραμένουν συνήθως οι βοηθοί, που επιστρέφουν στο αεροδρόμιο για να κατεβάσουν τους άδειους σάκους και να βοηθήσουν στην επιβίβαση των επομένων, αν υπάρχουν ακόμη στο αεροδρόμιο σε αναμονή.

Έτσι και έγινε, αν θυμάμαι καλά τις διαδικασίες! Τέλειωσε το πρώτο αεροσκάφος, και όλοι μας κάτω στη ζώνη, βλέπαμε το δεύτερο αεροσκάφος να μπαίνει για να ξεκινήσει τη ρίψη. Ένας από τους κανόνες ασφαλείας στη ζώνη είναι όσοι βρίσκονται κάτω, ανεξάρτητα από την δουλειά που κάνουν, να στρέφουν το βλέμμα τους ψηλά και να παρατηρούν την ρίψη, ώστε αν ξεφύγει κάποιο κράνος ή σακίδιο, ή οτιδήποτε άλλο, να το αντιληφθούν και να το αποφύγουν για να μην χτυπηθούν.

Παρακολουθούσαμε την εξέλιξη των αλμάτων, όταν ξαφνικά είδαμε έναν αλεξιπτωτιστή να κρέμεται και να σέρνεται στον αέρα! Όλοι πάγωσαν, γιατί δεν είχαν ξαναδεί τέτοιο περιστατικό. Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες που ακολουθούνται όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, πράγμα πολύ σπάνιο. 

Αυτές τις διαδικασίες ακολούθησαν οι αρχηγοί του αεροσκάφους, Αφού αντιλήφθηκαν ότι δεν είχε τις αισθήσεις του ο συρόμενος αλεξιπτωτιστής, πιθανόν επειδή ζαλίστηκε από τις αναθυμιάσεις των κινητήρων του αεροσκάφους, μπόρεσαν να τον τραβήξουν σιγά - σιγά προς την πόρτα, αλλά στάθηκε αδύνατον να τον βάλουν μέσα, λόγω της μεγάλης αντίστασης του αέρα. Το αεροπλάνο στο μεταξύ συνέχιζε να κάνει κύκλους πάνω από τη ζώνη.

Παλιά ομάδα ελεύθερης πτώσης της ΣΧΑΛ σε προπονητικό άλμα (Πηγή ΓΕΣ/ΔΕΔ)

Μόλις μπόρεσαν να τον προσδέσουν σταθερά στην άκρη της πόρτας, το C 130 έφυγε για το αεροδρόμιο, όπου προσγειώθηκε με τον αλεξιπτωτιστή δεμένο στην ανοικτή πόρτα! Εκεί του έδωσαν τις πρώτες βοήθειες, διαπιστώθηκε ότι δεν είχε απολύτως τίποτα, και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο για περισσότερες εξετάσεις. 

Τι είχε συμβεί; Όπως μάθαμε αργότερα, δεν τήρησε τον σωστό ρυθμό εξόδου, μπλέχτηκε ο ιμάντας του με τον ιμάντα του προηγούμενου αλεξιπτωτιστή, έγινε κόμπος και έτσι δεν μπορούσε να απελευθερωθεί το αλεξίπτωτό του από τον σάκο του.

Προσπάθησαν να τον τραβήξουν μέσα με το συρματόσχοινο περισυλλογής σάκων, ένα αυτόματο μηχανισμό που βοηθάει την ανάσυρση των άδειων σάκων μέσα στο αεροπλάνο, αλλά λόγω της μεγάλης αντίστασης ..έσπασε και τινάχτηκε σχίζοντας τα άδεια, ευτυχώς, καθίσματα στην άτρακτο του αεροσκάφους! Αλλιώς θα θρηνούσαμε θύματα! Έτσι οι αρχηγοί, γερά παλικάρια, αναγκάστηκαν με τους βοηθούς τους να τον τραβήξουν προς την πόρτα με τα χέρια και να τον ασφαλίσουν εκεί.

Το τι ακολούθησε μετά, ήταν κάτι σαν ...γιορτή!! Ο διοικητής της ΣΧΑΛ, σε συνεννόηση με τους αεροπόρους για την διάθεση αεροσκαφών, έδωσε την εντολή εκτέλεσης όλων των εκπαιδευτικών αλμάτων εκείνη την ημέρα! Έτσι έπρεπε να γίνει, για να διατηρηθεί το ηθικό των νέων! Πέντε άλματα από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, έγιναν τότε, και όταν αργά γυρίσαμε στη ΣΧΑΛ, αντί για μουδιασμένα άτομα από το ατυχές γεγονός, έβλεπες παντού ξεθαρρεμένους, χαρούμενους νέους αλεξιπτωτιστές που είχαν τελειώσει με επιτυχία την εκπαίδευσή τους και θα έπαιρναν την "πουλάδα" τους μέσα στις επόμενες ημέρες.

Ο άτυχος νέος που σύρθηκε, έμεινε ένα μήνα στη ΣΧΑΛ, ακολούθησε την επόμενη σειρά και έγινε αλεξιπτωτιστής!

Μετά από λίγες ημέρες και αφού έγινε λεπτομερής εξέταση του προβλήματος, ο πιο έμπειρος αξιωματικός της συσκευασίας, επινόησε έναν ειδικό "εργάτη" με χοντρό συρματόσχοινο, που πάντα βρισκόταν μέσα στο αεροσκάφος από τότε, για να χρησιμοποιηθεί, αν ποτέ συνέβαινε κάτι τέτοιο για την ανάσυρση συρόμενου αλεξιπτωτιστή. Το σύστημα του αεροσκάφους, ήταν απλά για το τράβηγμα των άδειων σάκων και τίποτα παραπάνω! Πιστεύω σήμερα να έχουν βελτιωθεί τα πράγματα! Μετά από τόσα χρόνια, δεν έχω ακούσει να έχει συμβεί κάτι τέτοιο ξανά.

Ο διοικητής ήταν ο τότε αντισυνταγματάρχης Κυριάκος και ο άνθρωπος που ασχολήθηκε με τον "εργάτη", ήταν ο ακούραστος Γιάννης Ζουμής! Άξιοι άνθρωποι και οι δύο!"

Πολύ αργότερα, τον Νοέμβριο του 2016, συναντηθήκαμε στην ημερίδα των Ειδικών Δυνάμεων, όπου παρουσίασε εκ μέρους του δικού του διοικητού, του Παπαμελετίου, την προετοιμασία και την πτήση της Α' Μοίρας καταδρομών στην Κύπρο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τότε, όταν ρωτήσαμε τον "Παπαμελέτη", ο οποίος λόγω προβλήματος υγείας δεν μπορούσε να παραστεί,  ποιόν θέλει να μιλήσει για λογαριασμό του, είπε χωρίς σκέψη, "Ο Κυριάκος θα τα πει!" Και έτσι αυτός μίλησε απλά και λιτά, χωρίς υπερβολές, παρουσιάζοντας την κατάσταση που ο ίδιος αντιμετώπισε εκεί:

"Τώρα θα πω την εμπειρία μου από την αερομεταφορά, η οποία είναι περίπου παρόμοια με αυτές των υπολοίπων Αξιωματικών και ανδρών της Μοίρας. 

Επιβιβάστηκα εγώ και 32 καταδρομείς στο υπ’ αριθμ. 207 Α/Φ ΝΟΡΑΤΛΑΣ με την κωδική ονομασία «Νίκη 3» με κυβερνήτη τον επισμηναγό Στέφα Σωτήρη, συγκυβερνήτη τον επισμηναγό Νεονάκη Γεώγ. τον Ναυτίλο Ανθ/γό Δρίτσα Ιωάννη και Μηχανικό τον υποσμηναγό Παπαναστασίου Αθανάσιο. 

Με τον κυβερνήτη ήμασταν γνωστοί από τις ρίψεις Αλεξι­πτωτιστών. 

Στους καταδρομείς είχα πει ότι τα Α/Φ θα συνοδεύονται από μαχητικά Α/Φ της Π.Α. για να είναι ήσυχοι και ξεκούραστοι. 

Μετά την απογείωση την 22:42 ώρα και την ήρεμη διαδρομή ήρθε να διακόψει ένα δυνατό τράνταγμα και μια απότομη κλίση προς τα αριστερά . Όταν ισορρόπησε το Α/Φ πήγα και ρώτησα τον κυβερνήτη τι ακριβώς συνέβη. Μου είπε ότι κάτι παρουσίασε ο αριστερός κινητήρας, του οποίου μείωσα τις στροφές και να μην ανησυχώ. 

Η επιχείρηση θα ολοκληρωθεί, κινούμενοι σε παράλληλο ίχνος προς αποφυγή σύγκρουσης. Το ύψος που πέταγε το Α/Φ ήταν κάτω από τα 500 πόδια. Κατά την διαδρομή μας πέρασε το «ΝΙΚΗ 4», ήταν αυτό που καταρρίφθηκε. 

Στη συνέχεια και ενώ το Α/Φ πετούσε πάνω από τις Αγγλικές βάσεις με κάλεσε ο κυβερνήτης να του πω που είναι το τουρκικό χωριό Κοφίνου. Αφού περάσαμε πάνω από την Λεμεσό, και το Ζύγι το Α/Φ. έστριψε αριστερά προς την χαράδρα της Σκαρίνου

Την ώρα που βγαίναμε από την Χαράδρα προς την πεδινή περιοχή του Α/Δ αντικρίσαμε τα αντιαεροπορικά πυρά εναντίον των τριών Α/Φ. 

Σκέφθηκα ότι το Α/Δ έχει καταληφθεί από Τούρκους αλεξιπτωτιστές και αφού με διαβεβαίωσε ο κυβερνήτης ότι θα

Τέλος, προσγειώθηκε με πολύ θόρυβο και στάθμευσε εκτός διαδρόμου. 

Αμέσως και σε χρόνο λιγότερο από 5 λεπτά το Α/Φ είχε ξεφορτωθεί και οι κ/δ είχαν ταχθεί για μάχη γύρω από το Α/Φ. Εκείνη τη στιγμή ήρθε ο υπολοχαγός Ρούκας, ο οποίος μου ανέφερε ότι το Α/Φ του είχε δυο νεκρούς, τον Νόμπελη, τον Οικονομάκη και 6 τραυματίες. 

Διέταξα να συγκεντρωθούν σε ένα σημείο και άφησα τον οπλίτη ιατρό του Λόχου για να προσφέρει τις πρώτες βοήθειες. Ο λόχος άρχισε να προχωρεί σε σχηματισμούς μάχης προς το κεντρικό κτίριο του 

Α/Δ. 

Μας ακολούθησαν τα πληρώματα των Α/Φ ΝΙΚΗ 3 & 6, τα οποία Α/Φ είχαν κριθεί ακατάλληλα για πτήση. Στον διάδρομο τροχοδρομούσε ένα Α/Φ για να απογειωθεί, ο κυβερνήτης του οποίου αντελήφθη τα πληρώματα σταμάτησε, τα πήρε και απογειώθηκε....."

Ικανός και καταξιωμένος Καταδρομέας, με τον τρόπο του σε προσέλκυε προς το μέρος του, χωρίς να σε κάνει να αισθάνεσαι ποτέ άβολα μαζί του. Θα κλείσω με δύο μικρές ιστορίες που άκουσα να μας λέει κάποια φορά σε συγκέντρωση που μου έμειναν ανεξίτηλες στη μνήμη, παρά τα χρόνια που πέρασαν!

Όταν έπεσε το Νοράτλας στην Κύπρο, βρέθηκε από τους πρώτους στο σημείο της πτώσης και είδε τα πεταμένα κορμιά διάσπαρτα γύρω από την φλεγόμενη άτρακτο. Έσπευσε σε ένα σώμα που είχε πέσει λίγο πιο μακριά και προσπάθησε  να το ανασηκώσει γι' αναγνώριση. Όπως το σήκωσε, ένα ελαφρύ αεράκι, άρχισε να το ...διαλύει!. Είχε πλέον γίνει δυστυχώς ..στάχτη!

Μετά την επιστροφή από την Κύπρο, πήγε στη Σάμο και εγκαταστάθηκε (τότε προσωρινά) με ένα τμήμα της μονάδας, εκεί. Ένα βράδυ κάποιοι από τους καταδρομείς του, έπιασαν καυγά σε ταβέρνα του κοντινού χωριού "δι' ασήμαντον αφορμή", όντας με την εμπειρία και ίσως την πικρία της κυπριακής τραγωδίας και έχοντας πιεί κάτι παραπάνω. Όταν το έμαθε, πήγε εκεί και αντί να αρχίσει "μπινελίκια", όπως θα έκανε ίσως κάποιος άλλος, έσυρε τον χορό με ένα τσάμικο  μαζί τους και τους πήρε πίσω στον καταυλισμό χωρίς να πει λέξη εκείνες τις στιγμές για τον καυγά. Αργότερα συννενοήθηκε με τον ταβερνιάρη για τις ζημιές!

Θα τον θυμάμαι πάντα με τις πιο καλές αναμνήσεις! 

Καλό σου ταξίδι κύριε διοικητά!

Ανιχνευτής