Mαρτυρία από την Ελληνοτουρκική Κρίση του Μαρτίου 1987

Οι φρεγάτες ΕΛΛΗ (F450) και ΛΗΜΝΟΣ (F451) αποτελούσαν τις πλέον σύγχρονες μονάδες του Στόλου κατά τη κρίση του 1987.

Εισήλθα στη Σ.Ν.Δ. στις 10-9-1986 και από την πρώτη ημέρα με την έναρξη της δοκιμαστικής προπαιδευτικής διαδικασίας -που σημαίνει αυστηρό πρόγραμμα σωματικής άσκησης, πειθαρχία, αναντίρρητη στρατιωτική υπακοή σε βαθμό υποβάθμισης προσωπικότητας, εξωφρενική κούραση, γενικότερα φόρτος πανεπιστημιακών σπουδών έως αυταπάρνησης-, ξεκίνησε η εσωτερική «αλλοίωση» της ψυχής, και η ανακάλυψη άγνωστων πτυχών του χαρακτήρα μου. Ένιωσα τις βαθύτερες έννοιες λέξεων όπως αυτή της Πατρίδας, αντιλήφθηκα την λεβεντιά και την παλικαροσύνη του ένδοξου Στόλου μας σε όλο το βάθος της ιστορίας μας. Τα λεβέντικα κατορθώματα των Ελλήνων ζέσταιναν τις καρδιές όλων των Ναυτικών Δοκίμων, διότι οι καθηγητές μας Απόστρατοι Ναύαρχοι του Π.Ν. είχαν αυτή την «ευλογημένη πύρωση της καρδιάς» να μεταλαμπαδεύουν δηλαδή τα μηνύματα της ιστορίας του Ελληνικού Στόλου και να ενσπείρουν και να μεταγγίζουν αυτή την Αγάπη για την Ελλάδα, για το Έθνος μας, για όλους τους Έλληνες.

Μετά τους έξι μήνες από την είσοδό μου στη Σ.Ν.Δ. συνέβη η κρίση με το ωκεανογραφικό «SISMIC» όταν εξήλθε εκ των στενών των Δαρδανελίων στο Αιγαίο, με πολεμική Τουρκική συνοδεία. Πληροφορηθήκαμε από τους επιτηρητές της σχολής ότι υπήρχε σοβαρό ενδεχόμενο για «θερμό επεισόδιο». Τις βραδινές ώρες της Πέμπτης 26 Μαρτίου 1987, δόθηκε εντολή στα πλοία του στόλου να κάνουν ανάκληση προσωπικού. Έργο δύσκολο καθώς δεν υπήρχε κινητή τηλεφωνία. Η εφευρετικότητα του Έλληνα εφάρμοσε τον διορισμό των «υπεύθυνων προσώπων “κλειδιών” επικεφαλής προς ανάκληση» όπου με εντολή ανάκλησης από τον εκάστοτε Α/Φ του πλοίου, είχαν ως αποστολή να επιτελέσουν ανάκληση από την περιοχή τους, σε κατανεμημένη ομάδα του πληρώματος, σύμφωνα με την γεωγραφική περιοχή μόνιμης διαμονής. Ήταν ένα έξυπνο, πετυχημένο και σχετικά ταχύτατο σύστημα ανάκλησης. Το Αρχηγείο Στόλου, τα πλοία, το πολιτικό προσωπικό του Ναυστάθμου κινητοποιήθηκαν άμεσα, ταχύτατα, με μοναδικό σκοπό και ευθύνη τον πετυχημένο απόπλου του Στόλου από τον Ν.Σ.

Πολυποίκιλος ο ναυτικός πόλεμος και κατά συνέπεια, πληθώρα οι τύποι των πολεμικών πλοίων του στόλου μας. Οι δύο νεόχτιστες υπερσύγχρονες φρεγάτες, αληθινά καμάρια του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, ανέβαζαν συνάμα σε υψηλά επίπεδα και το φρόνημα των ανδρών του Π.Ν., αλλά και του Έλληνα νησιώτη όταν διέπλεαν τις Ελληνικές Θάλασσες στα ακριτικά νησιά. Τα παλαιά αντιτορπιλικά, παρά την παλαιότητά τους, ήταν αξιόμαχα και δρούσαν αποφασιστικά, χάρη στο “πολυμήχανο” του Έλληνα να βρίσκει τρόπους άψογης συντηρήσεως, αποκαταστάσεως βλαβών και γενικότερα χειρισμών των αδιεξόδων, που αποσπούσαν την εκτίμηση, τον θαυμασμό, και την έκφραση ευαρέσκειας από Διοικητές και κυβερνήτες, αλλά και από τους ίδιους τους Αμερικάνους στις ασκήσεις ΝΑΤΟ και σε εθιμοτυπικές επισκέψεις. Οι νέες ταχύτατες πυραυλάκατες με μοντέρνα βλήματα και «έξυπνες» τορπίλες ήταν ο φόβος και ο τρόμος των «γειτόνων μας» διότι είχαν το πλεονέκτημα της τακτικής αγκίστρωσης σε θέση αποκρύψεως νήσου, όπου ήταν αφανής στα εχθρικά ραντάρ, ως προέκταση βραχονησίδας. Ο αιφνιδιασμός, η ταχύτατη βολή βλήματος και η ταχύτατη επαναγκίστρωση, θύμιζε τον γνωστό παραδοσιακό Ελληνικό «κλεφτοπόλεμο». Τα Υ/Β που λάμπρυναν την ιστορία με τα ξεχωριστά κατορθώματά τους, αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη απειλή του τουρκικού στόλου, λόγω των αφανών αθόρυβων επιχειρήσεων. Τα αποβατικά πλοία επιχειρούν μεταφορά πεζοναυτών για την ανακατάληψη νήσου με τον πλήρη εξοπλισμό τους ως κύριο σώμα-δύναμη. Τα ναρκαλιευτικά για τη ναρκαλιεία και τα Ε/Π του Π/Ν μαζί με τα ΑΦΝΣ παρέχουν σημαντικές παραμέτρους / πληροφορίες στον Η/Ν πόλεμο και στον εντοπισμό και την καθήλωση / καταστροφή εχθρικών δυνάμεων και Υ/Β.

Μας ανέφεραν τις ηρωικές ολονύκτιες προσπάθειες του προσωπικού του Ν.Σ. και των πληρωμάτων για την ταχύτατη απόδοση από την επισκευή ΠΕΑΚ και τον απόπλου της Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ της ΤΠΚ ΚΟΝΙΔΗΣ, του Α/Τ ΑΣΠΙΣ και του Υ/Β ΝΗΡΕΥΣ. Απόδοση πλοίων από επισκευή σημαίνει ένα τεράστιο, πολυποίκιλο έργο, που αποτελείται από μεταφορά καυσίμων, μεταφορά πυρομαχικών, μεταφορά υλικών, έλεγχος οπλισμού, έλεγχος μηχανών, έλεγχος στεγανών. Μας ανέφεραν τις ηρωικές ολονύκτιες προσπάθειες στο αρτοποιείο για παραγωγή άφθονου ψωμιού που θα εφοδιάζονταν τα πλοία του στόλου. Αναφέρθηκε ακόμη, πως, και κάποιοι στρατεύσιμοι, νοσηλευόμενοι στο ΝΝΣ ενσωματώθηκαν στη δύναμη των πλοίων τους.
Απόπλους όλου του στόλου κατά διοικήσεις ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τον τρόπο του «επιχειρεῖν» πραγματώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 27ης Μαρτίου του 1987. Τα πλοία του στόλου εξέρχονταν από την Ψυτάλλεια αποπνέοντας ρίγη συγκινήσεως, ενθουσιασμό, ανατριχίλα. Πάνω από 60 πολεμικά πλοία διαφόρων τύπων απέπλευσαν εκείνο το πρωινό. Είχε γίνει απαγόρευση μετακίνησης εμπορικών πλοίων στο δίαυλο της Ψυτάλλειας. Τα εμπορικά πλοία περνούσαν μόνο για επείγουσες μετακινήσεις. Είχαν συσσωρευτεί αρκετά από αυτά στην «μπούκα» εισόδου του διαύλου, και χαιρέτιζαν με την μπουρού και την Ελληνική Σημαία -δια υποστολής και έπαρσης-, τους άνδρες του Π.Ν., που έφευγαν για την προάσπιση της πατρίδας. Πολύς κόσμος στα βράχια της Πειραϊκής χαιρέτιζε με ενθουσιασμό, υπερηφάνεια και καμάρι τα παλικάρια του Στόλου. Περήφανες ήταν οι οικογένειες και εκείνες οι μάνες που είχαν τα παιδιά τους στρατευμένα στο κάλεσμα της Πατρίδας μας. Οι τσιμινιέρες των Α/Τ μαύριζαν τον ουρανό με τον εκαπνισμό τους και την αφή υπέρθερμου. Αυτό το θέαμα ήταν επιβλητικό και έντονο, ανυψώνοντας την υπερηφάνεια, τη λεβεντιά και τονώνοντας τα κυριαρχικά δικαιώματά μας στο Αιγαίο. Οί «γκρίζες φιγούρες» που απέπλεαν με τις γαλανόλευκες ελληνικές σημαίες στους ιστούς τους, ζωντάνευαν μέσα μας τις ένδοξες ναυμαχίες του Αβέρωφ και του Στόλου μας και ήμασταν σίγουροι ότι εκείνοι οι μαχητές, θα νικούσαν και θα συνέχιζαν την ένδοξη παράδοση του αήττητου του Στόλου μας. Όλοι οι Ναυτικοί Δόκιμοι με την έναρξη κινητοποίησης, ξεκινήσαμε αυξημένες περιπολίες γύρω από τα τείχη της σχολής, επί εικοσιτετραώρου βάσεως. Ήμασταν συγκινημένοι και αφοσιωμένοι, όσο ποτέ άλλοτε, στο στρατιωτικό έργο. Ζηλεύαμε καθώς κοιτούσαμε από τα βράχια της Πειραϊκής, όλο το Στόλο να εξέρχεται για να απλωθεί σε όλο το Αιγαίο, και να αντιμετωπίσει οποιονδήποτε κίνδυνο . Απέπλευσαν πρώτα τα ταχέα σκάφη για να προλάβουν αιφνιδιασμό, τακτικό προβάδισμα σε απόρρητες θέσης αποκρύψεως, στα ακριτικά νησιά σε όλο το μήκος και πλάτος του Αιγαίου, ώστε να υπάρχει άμεση στοχοποίηση και προσβολή για οποιοδήποτε τουρκικό πλοίο τολμήσει να εξέλθει από τα Δαρδανέλια και να πλεύση επιθετικά. Μετά απέπλευσαν τα Α/Τ, με ναυαρχίδα τη Φ/Γ ΕΛΛΗ όπου χωρίστηκαν σε τρεις μοίρες και απλώθηκαν στο Β. Αιγαίο, στο Κεντρικό Αιγαίο και στις Β. Σποράδες. Η αποβατική δύναμη του Στόλου απέπλευσε και έπλευσε σε θέσεις φορτώσεως αποβατικών στρατευμάτων. Απέπλευσαν τα υποβρύχια τα Ναρκαλιευτικά και τα βοηθητικά πλοία του Στόλου. Φοβερό, σπάνιο και συγκλονιστικό το θέαμα του απόπλου των πλοίων του Στόλου στο σύνολό του, μας άφηνε συγκινημένους και δακρυσμένους. Οι σκέψεις μας ταξίδευαν στις γέφυρες των πλοίων, στα Κέντρα Παρακολούθησης Μάχης, στα τακτικά δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών, στους ασυρμάτους, και σχεδόν ταυτιζόμασταν τους με τους γενναίους άνδρες του Π.Ν.. Σκεφτόμασταν τα πιθανά σενάρια εμπλοκής, και βάζαμε εαυτούς μας σε θέσεις εκτέλεσης γενναίων ενεργειών, αποφάσεων και επιλογών. Μάθαμε ότι υπήρχε σοβαρός κίνδυνος ενδεχόμενης τουρκικής εχθρικής ενέργειας τις επόμενες ώρες. Ο διοικητής της Σ.Ν.Δ. μας ενημέρωσε για την κατάσταση και προσπάθησε να μας ανυψώσει το ηθικό. Αντιλήφθηκε και ευαρεστήθηκε με το γενναίο φρόνημα των τότε Ναυτικών Δοκίμων. Ήμασταν ενθουσιασμένοι που ανήκαμε σε τόσο γενναίο και ένδοξο Ναυτικό με μοναδική ιστορία και παράδοση. Οι βάρδιες συνεχίζονταν με αυστηρή προσήλωση, και σε συχνά τακτικά διαστήματα μαθαίναμε τα νεώτερα από υπηρετούντες Αξιωματικούς που ανακλήθηκαν και παρέμεναν σε επιφυλακή μέχρι την άρση της εμπλοκής. Εκείνοι παρακολουθούσαν με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τις κινήσεις του Στόλου και την εξελισσόμενη κατάσταση μέσω των τηλετύπων της απόρρητης απροειδοποίητης εκπομπής Κ-11 του Γ.Ε.Ν. Έτσι, μαθαίναμε με ακρίβεια και ταχύτητα την εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή και της νύχτας. Η αγωνία για τα εξελισσόμενα ήταν αυτή που ανέβαζε τους παλμούς της καρδιάς, και μας κρατούσε σε υπερένταση.

Η πολιτική προωθήσεως του στόλου στα ανατολικά σύνορα, ήταν η ανάκτηση όλου του θαλασσίου ελέγχου, καθώς και του ελέγχου των στενών των Δαρδανελίων, του κόλπου της Σμύρνης και ταυτόχρονα επιτήρηση των τουρκικών πολεμικών πλοίων που εξέρχονταν από τα Στενά στο Αιγαίο. Επιπλέον, στοχοποίηση και ετοιμότητα βολής με δυνατότητα μεγάλης ισχύος πυρός, σε επιλεγμένη περιοχή κατά απαίτηση τακτικής διοίκησης. Ταυτόχρονα, τα Υ/Β ανέλαβαν τομείς περιπολιών με σκοπό τον εντοπισμό εχθρικών Υ/Β, και δυνατότητα καταστροφής των πλοίων επιφανείας του τουρκικού στόλου. Το Δόγμα του Π.Ν. ήταν ο αιφνιδιασμός, το τακτικό πλεονέκτημα των δυνάμεων του ελ. στόλου, η υποστήριξη της μεταφοράς των αποβατικών στρατευμάτων, η μεγάλη ισχύς πυρός όπου απαιτηθεί, και ταυτόχρονα, η απόκρυψη και η αλληλοκάλυψη των φίλιων δυνάμεων. Πολύ κρίσιμος ο ύψιστος ρόλος της ψυχολογίας, του υψηλού φρονήματος· κατά συνέπεια το πρώτο άμεσο πλήγμα, δηλαδή ή καταστροφή μέρους της τούρκικης αρμάδας πολεμικών πλοίων επέφερε σημαντική ψυχική τόνωση και ενθουσιασμό για τη συνέχεια και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων. Το γνωρίζαμε πάρα πολύ καλά και έπρεπε πρώτοι να επιφέρουμε πλήγμα στους αντιπάλους. Ήμασταν γνώστες της παλλαϊκής ναυτικής άμυνας των νήσων, η οποία σε συνδυασμό με τον πατριωτισμό, τον ηρωισμό και την εφευρετικότητα του Έλληνα νησιώτη, δημιουργούσαν σε όλους την έντονη πεποίθηση ότι θα κυριαρχήσουμε στις εξελίξεις στο Αιγαίο. Εάν δεν υπήρχε η αγάπη προς την Πατρίδα από τους αφανής ήρωες νησιώτες, δεν θα υπήρχε παλλαϊκή άμυνα.
Αργά το βράδυ της 27 Μαρτίου «αγκιστρώθηκαν» τα ταχέα σκάφη στις θέσεις αποκρύψεως και αιφνιδιασμού. Όλος ο υπόλοιπος Στόλος έπλεε με βέλτιστη ταχύτητα, για ανάληψη θαλασσίου ελέγχου ανά περιοχές. Πληροφορούμασταν ότι δεν υπήρχε τουρκική δραστηριότητα αν και οι υποκλοπές μιλούσαν για έντονη μελλοντική παρουσία του τουρκικού στόλου στο Β. Αιγαίο. Αναμενόταν η έξοδος του «SISMIC» από τα Δαρδανέλια συνοδευόμενο από πλοία συνοδείας. Ενημερωθήκαμε, όταν εξήλθε την επόμενη μέρα, στις 28 τις πρώτες πρωινές ώρες, συνοδευόμενο από δύο πολεμικά και έπλευσε εγγύς των ακτών της Ν. Ιμβρου όπου και παρέμεινε εντός χωρικών Τουρκικών υδάτων. Οι κινήσεις του και οι αντιδράσεις των τουρκικών πλοίων, προσεκτικές έως φοβισμένες, αποτυπώνονταν στους τακτικούς χάρτες των ελληνικών πλοίων, αλλά και στους δικούς μας χάρτες στα θρανία της Σχολής. Χαρακτηριστική η φρονιμότητα των κινήσεων. Προφανέστατα, διαπίστωσαν από τις υποκλοπές τους, την ταχύτατη ανάπτυξη των δυνάμεων μας, την αποφασιστικότητα, την ετοιμότητα, το τακτικό πλεονέκτημα για την οποιαδήποτε εξέλιξη πιθανών εχθροπραξιών. Φάνηκε για άλλη μια φορά η θρασυδειλία τους. Όλα τα πλοία του ελληνικού στόλου είχαν λάβει τις διαταχθείσες επιχειρησιακές θέσεις με άμεση ετοιμότητα, εν αναμονή των εξελίξεων και αντιδράσεων. Την επόμενη ημέρα επιδεινώθηκαν οι καιρικές συνθήκες στο Αιγαίο. Τα τακτικά σήματα μιλούσαν και για κατά τόπους περί τα εννέα με δέκα (Β) Beaufort. Ο ελληνικός στόλος πιστός στην παράδοση που τον θέλει θαλασσόλυκο και να αψηφά τον κίνδυνο, παρέμενε στις θέσεις περιπολιών και επιτήρησης και δεν «κρύφτηκε» σε όρμους και λιμένες για την αποφυγή της ταλαιπωρίας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν συμμετείχαμε σε ασκήσεις του στόλου, ποτέ δεν προφασιζόμασταν ακραίες δυσμενείς καιρικές συνθήκες για αναβολή Άσκησης ή απόπλου. Σε τέτοιες ακραίες καιρικές συνθήκες κατά την Άσκηση Αστραπή 2Β το 1990 έχασε το Α/Τ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ –εκτελώντας Α/Υ δράση,– το Ε/Π από το κατάστρωμά του, το οποίο ήταν στερεωμένο και ασφαλισμένο. Οι δυσμενέστατες θυελλώδης καιρικές συνθήκες στο κεντρικό Αιγαίο, άνεμοι περί τα (11) ένδεκα (Β) Beaufort, δεν περιόρισαν τις ναυτικές επιχειρήσεις. Παρατηρημένο, πάντως, ότι οι τούρκικες πολεμικές μονάδες δεν ρισκάρουν να εκτελούν ασκήσεις στο Αιγαίο πάνω από (8) οκτώ (Β) Beaufort. Διακόπτουν και κρύβονται στα Δαρδανέλια ή σε όρμους στα τούρκικα παράλια. Το SISMIC με την συνοδεία του υπό την δίνη των θυελλωδών ανέμων, εγκαταλείπει τις εργασίες έρευνας και επαναπλέει στα Δαρδανέλια. Καμιά τούρκικη πολεμική μονάδα δεν τόλμησε να εξέλθει από τα Δαρδανέλια στο Αιγαίο, παρά το γεγονός ότι οι υποκλοπές ανέφεραν εξάπλωση του τούρκικου στόλου στο Αιγαίο. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες επικρατούσαν για δύο εικοσιτετράωρα, χωρίς να παρουσιαστεί η παραμικρή τούρκικη επιθετική ναυτική δραστηριότητα. Έτσι, την 31η Μαρτίου, τις απογευματινές ώρες, αποκλιμακώνεται η εμπλοκή και διατάσσεται η αρχή για την τμηματική επιστροφή και τον επανάπλου των πολεμικών μονάδων στο Ν.Σ. . Ήταν το τέλος της κρίσης του ᾽87.

Η Ελληνοτουρκική κρίση του Μαρτίου του ᾽87, πέρασε στην ιστορία και μαζί της επέφερε πληθώρα συμπερασμάτων, προς διερεύνηση και ανάλυση. Ανάλυση σε θέματα τακτικής, επικοινωνιών, αποφυγής λαθών, αναγνώρισης φίλιων δυνάμεων, αποφυγής αμοιβαίων παρεμβολών μεταξύ φίλιων δυνάμεων. Επίλογος αυτής υπήρξε και το συμπέρασμα για το έντονο υψηλό φρόνημα ψυχής που κατέθεσαν και επέδειξαν οι άνδρες των ενόπλων δυνάμεων. Χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς, η ευαρέσκεια και οι έπαινοι στα σήματα και στις συσκέψεις/αναλύσεις των Αρχηγών Επιτελείων, Διοικητών και Κυβερνητών για την άψογη ανταπόκριση των ανδρών του Π.Ν. για την δύναμη της ψυχής, για την υπερπροσπάθεια, τον Πατριωτισμό και τον Ζήλο που επέδειξαν όλοι οι Άνδρες σε όλα τα πόστα, Επιτελεία, Πολεμικά Πλοία κ.α. Επιτεύχθηκε μία μεγάλη Ν Ι Κ Η στα Σ Η Μ Ε Ι Α και στην Ο Υ Σ Ι Α έναντι των «γειτόνων μας» διότι ο Ελληνικός Στόλος ενήργησε αστραπιαία, αποφασιστικά, ακέραια, συντονισμένα, δυναμικά, σε πλήρη ετοιμότητα και ενότητα για οτιδήποτε απαιτούσαν οι εξελίξεις· κέρδισε τον αιφνιδιασμό, το τακτικό πλεονέκτημα, την υπερηφάνεια του Έλληνα Ναύτη που μεγαλούργησε και απέδειξε το γενναίο φρόνημά του. Απέδειξε ότι δίκαια «κρατά» την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληρονόμησε από τους ηρωικούς απογόνους μας. Διδαχή αποτέλεσε, προς τους απέναντι και πρός όλο τον κόσμο, ότι δεν αστειευόμαστε με τα Ιδανικά μας, με τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματά μας. Διδαχή αποτέλεσε, ότι είμαστε έτοιμοι για όλα και ότι δυνάμεθα να θυσιαστούμε, όπως ακριβώς ο μέγας Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Κουντουριώτης, ο Μιαούλης, η Μπουμπουλίνα και πολλοί άλλοι γνωστοί, αλλά και αφανείς ήρωές μας. Το ελληνικό πολεμικό ναυτικό προάσπισε την εθνική αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια, προάσπισε και επαύξησε την εθνική ακεραιότητα, την εθνική συνείδηση και «βροντοφώναξε» σε όλους τους Έλληνες όλου του κόσμου, ότι υπάρχει ακόμη η «ευλογημένη πύρωση της καρδιάς» που μεγαλύνει και λαμπρύνει την Ελλάδα παγκόσμια, για την λεβεντιά της και την χάρη της. Αναπτερώθηκε και ωρίμασε η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του Έλληνα στρατεύσιμου άνδρα του Π.Ν, διαλύθηκε το ασθενικό φρόνημα των κάποιων ολίγων ανδρών και αναγεννήθηκε η γενναιότητα, η αποφασιστικότητα και η λεβεντιά. Αλλά και οι γενναίοι άνδρες σε τρεις ημέρες γίνανε ασύγκριτα γενναιότεροι, ασύγκριτα δυνατότεροι στην ψυχή, ασύγκριτα πιστότεροι στα Ιερά και Άγια ιδανικά Ορθοδόξου πίστεως και πατρίδος, που παραλάβαμε και που καλούμαστε να διατηρήσουμε, με οποιοδήποτε κόστος. Αυτή η ύψιστη κληρονομιά και παράδοση, μας κελεύει να διατηρήσουμε, να μεταλαμπαδεύσουμε και να επαυξήσουμε την «ευλογημένη φλόγα της καρδιάς», που σιγοκαίει μέσα μας και που ανδρειεύει το φρόνημά μας.

Στον επίλογο αυτής της κατάθεσης των γεγονότων μετά το πέρασμα των είκοσι ετών, διαπιστώνουμε ξεκάθαρα από την πολιτική των μετέπειτα κυβερνήσεων -καθώς παρατηρήθηκε σταδιακή μείωση της θητείας-, πως δεν επενδύσαμε στο φρόνημα των Ελλήνων ανδρών των ενόπλων δυνάμεων. Χάσαμε/ουμε αυτό το ισχυρό πλεονέκτημα που είχαμε έναντι των «γειτόνων μας» δηλαδή την ποιοτική υπεροχή, το απόθεμα ψυχής, το μεγαλείο της καρδιάς, του νεοέλληνα στρατεύσιμου. Εισάγουν τον επαγγελματισμό και αποτελειώνουν την παλλαϊκή άμυνα, καταργώντας την εκπαίδευση, την ευγενή άμιλλα, την εθνική ενότητα, τον εθνικό ενθουσιασμό του νεοέλληνα πολίτη. Σε συντριπτική πλειοψηφία όλοι οι παλαιότεροι Έλληνες που εκπαιδεύτηκαν στις ένοπλες δυνάμεις μιλούν με λεβεντιά και καμάρι για τις εμπειρίες, για την αγάπη και την ενότητα που τους δίδαξε η μητέρα Ελλάδα, μέσα από την θητεία τους. Μοναδικές εμπειρίες άσκησης σώματος και νου, πειθαρχίας, ωρίμανσης προσωπικότητας, αναγέννησης πατριωτικού εθνικού φρονήματος, κατάκτησης τόλμης, λεβεντιάς και αποφασιστικότητας, στοιχεία και αρετές που κοσμούν όλα τα χρόνια της ιστορίας τον Έλληνα και συνάμα εφόδια ισχυρά και ανεξίτηλα που συντροφεύουν και βοηθούν σε όλες τις δυσκολίες της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Τούτη η εκπαίδευση αποτελεί την ελπίδα του έθνους για την παντοτινή και παλλαϊκή διασφάλιση της κυριαρχίας των συνόρων μας. Οι ένοπλες δυνάμεις με μικρό κόστος πετύχαιναν την εκπαίδευση και την επαύξηση του ελληνικού εθνικού φρονήματος όλων των Ελλήνων ανδρών. Σήμερα, με τον επαγγελματισμό της πενταετούς θητείας, αφενός αυξάνεται κατακόρυφα ο προϋπολογισμός των ενόπλων δυνάμεων και αφετέρου παρακμάζει το ελληνικό κάλλος του αθάνατου, υψηλού ψυχικού ηθικού των Ελλήνων που έμεινε στην ιστορία με τη μνεία του άξιου έμψυχου υλικού των ενόπλων δυνάμεων:

«Η μεγαλοσύνη των Εθνών δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα»
Κωστής Παλαμάς

Άρθρο του Μαρίνου Ριτσούδη
Απόστρατου Μαχιμου Υποπλοιαρχου Π.Ν.
ΣΝΔ Ταξεως 1990

Σημείωμα για την Ε/Τ Κρίση Μαρτίου 1987

Αιτία της κρίσης υπήρξε η αυθαίρετη απόφαση της Άγκυρας να διεξάγει σεισμογραφικές έρευνες επί των Ελληνικών Χωρικών Υδάτων με την προαναγγελθείσα έξοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Sismik στο Αιγαίο στις 27 Μαρτίου 1987. Η στρατιωτική ηγεσία της χώρας την περίοδο εκείνη ήταν η εξής: Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος, Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Πτέραρχος Νίκος Κουρής, Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Σταμάτης Βελίδης, Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Λεωνίδας Βασιλικόπουλος, Υπαρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος Ηλίας Ψωμάς Αρχηγός ΑΤΑ (αντικαθιστούσε τον Αρχηγό ΓΕΑ Αντιπτέραρχο Νικόλαο Στάπα που λόγω υγείας βρισκόνταν στις ΗΠΑ), Αρχηγός Στόλου Αντιναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης. Υπουργός Εξωτερικών ήταν ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας και Αναπληρωτής ο Γ. Καψής.

Στις 27/03/1987 και ώρα 06:00 άρχισε ο απόπλους του συνόλου των ελληνικών ναυτικών μονάδων υπό των ήχο εμβατηρίων και με το ηθικό στα ύψη. Πρώτα απέπλευσαν τα ταχέα σκάφη (πυραυλάκατοι, τορπιλάκατοι) για να προλάβουν ενδεχόμενο αιφνιδιασμό και να αποκτήσουν τακτικό προβάδισμα σε απόρρητες θέσης αποκρύψεως στα ακριτικά νησιά, ώστε να υπάρχει άμεση στοχοποίηση και προσβολή των τουρκικών μονάδων. Για την ιστορία το πρώτο πλοίο που εξήλθε του Ναυστάθμου Σαλαμίνας ήταν η άτυχη ΤΠΚ ΚΩΣΤΑΚΟΣ.

Μεταξύ 08:00 και 09:20 απέπλευσαν 11 αντιτορπιλικά με ναυαρχίδα τη Φ/Γ ΕΛΛΗ, χωρισμένες σε τρεις μονάδες επιχειρήσεων. Η πρώτη απλώθηκε στο Βόρειο Αιγαίο υπό τον Πλοίαρχο Γ. Δεμέστιχα με αποστολή την παρακολούθηση του Sismik σε ενδεχόμενη έξοδό του στο Αιγαίο, η δεύτερη στο Κεντρικό Αιγαίο υπό τον διοικητή Α/Τ Αρχιπλοίαρχο Α. Βασιλειάδη για την παροχή ναυτικής προστασίας στα πλοία μεταφοράς ενισχύσεων στα ακριτικά νησιά ενώ η τρίτη μοίρα υπό τον κυβερνήτη του Α/Τ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ αρχικά στην περιοχή Κυκλάδων και μετά στις Βόρειες Σποράδες.

Η αποβατική δύναμη του Στόλου απέπλευσε μεταξύ 10:00 και 12:10 και κινήθηκε στα σημεία φορτώσεως στρατευμάτων (Πεζοναυτών). Παράλληλα απέπλευσαν 7 υποβρύχια (6 Tύπου 209 και 1 τύπου GUPPY), τα ναρκαλιευτικά και τα βοηθητικά πλοία του Στόλου καθώς επίσης απογειώθηκαν αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας Albatros και ελικόπτερα ΑΒ-212 και SA.319B Allouette III. Επίσης, ανακλήθηκαν τα δύο εναπομείναντα υποβρύχια Τύπου 209 (ΠΟΣΕΙΔΩΝ, ΠΟΝΤΟΣ), που συμμετείχαν στη ΝΑΤΟϊκή άσκηση DOGFISH στην Κεντρική Μεσόγειο, στέλνοντας μήνυμα αποφασιστικότητας στις Βρυξέλλες. Όλα τα πλοία του Στόλου διατάχθηκαν οι επικοινωνίες να διεξάγονται κρυπτογραφημένες, να εγκλωβίζονται όλα τα μη φίλια αεροσκάφη και να διατηρείται ετοιμότητα βολής, σε περίπτωση δε επαφής με τον αντίπαλο, να διατηρείται ετοιμότητα πρώτης βολής ανά πάσα στιγμή και να τηρηθεί τακτική Ηit Hard μέχρι εξουθένωσης του αντιπάλου.

Επιπλέον ξεκίνησε επιλεκτική επιστράτευση εφέδρων του Στρατού Ξηράς και προώθηση μαχητικών αεροσκαφών στα αεροδρόμια διασποράς ενώ ελήφθη και η απόφαση για προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της αμερικανικής βάσης Νέας Μάκρης. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, υπήρχε σχετική ισορροπία στις χερσαίες δυνάμεις (με αριθμητική υπεροχή μόνο της Τουρκίας), ισορροπία στις ναυτικές δυνάμεις (με μικρή υπεροχή της Τουρκίας σε σύγχρονες φρεγάτες [3 έναντι 2]) και σχετική ισορροπία στον αέρα.

Ελλάδα: 45 F-4E, 34 Mirage F-1CG, 53 A-7H, 94 F-5A/B, 88 F-104

Τουρκία: 100 F-4E, 81 F-5A/B, 134 F-104, 95 F-100C/D

Στο σημείο αυτό εντοπίζεται μια σημαντική διαφορά με την κρίση των Ιμίων: η Τουρκία δεν απολάμβανε σημαντικής αεροπορικής υπεροχής, όπως το 1996 ενώ αξίζει να αναφερθεί ο εντοπισμός τουρκικού υποβρυχίου Τύπου 209 από το ελληνικό ΤΡΙΤΩΝ τα μεσάνυχτα της 29ης προς 30η Μαρτίου ανατολικά της Τήνου. Σε περίπτωση δυναμικής αντίδρασης εκ μέρους της Τουρκίας, η Ελλάδα θα είχε σημαντικό πλεονέκτημα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, η τελική έκβαση της οποίας θα καθοριζόταν σε σημαντικό βαθμό από την παρέμβαση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία υποχώρησε με δημόσια δήλωση του Στρατηγού Kenan Evren καθώς εκτιμήθηκε η ελληνική αποφασιστικότητα.

Από το STRATEGY REPORT