H πεζοπορία και οι κανόνες της

Πηγή

H πεζοπορία είναι μια φυσική δραστηριότητα που χρησιμοποιεί το περπάτημα ως μέσο, με σκοπό την ψυχαγωγία, την εκγύμναση και την βελτίωση της φυσικής κατάστασης του ανθρώπου. Απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, αφού αποτελεί έναν από τους ασφαλέστερους και ηπιότερους τρόπους άσκησης . 

Πεζοπορία είναι η κίνηση στο βουνό από μέρη που γενικά χαρακτηρίζονται βατά (μονοπάτια κ.λ.π.). Παρόλα αυτά, το βάδισμα στο βουνό δεν είναι και τόσο απλό πράγμα όσο εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Έχει και αυτό την τεχνική του. 

Οι πρώτες μας διαδρομές στο βουνό είναι καλύτερα να γίνουν σε πλαγιές όχι πολύ απότομες για να μην υποβληθούν οι μύες και οι αρθρώσεις σε υπερβολική καταπόνηση. Παρ’ όλα αυτά όμως οι αρθρώσεις δεν καταπονούνται όπως κατά το τρέξιμο ή το τζόκινγκ! 

Αυτό που χρειάζεται, βέβαια, είναι η έμφαση στο σωστό τρόπο βαδίσματος κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας, ώστε να μη φορτίζονται ούτε οι αρθρώσεις ούτε το καρδιοαναπνευστικό σας σύστημα παραπάνω από το φυσιολογικό για την ηλικία και τη φυσική σας κατάσταση. Οι μικρές αυξομειώσεις στην ταχύτητα (από 4 έως 6,5 χιλιόμετρα την ώρα), καθώς και οι εναλλαγές ανηφόρας-κατηφόρας, θα έχουν ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό σας. 

Οι κατηγορίες 

Πεζοπορία είναι η σωματική δραστηριότητα κατά την οποία διανύουμε περπατώντας μια μεγάλη απόσταση. Η απόσταση αυτή πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 χιλιόμετρα, αλλιώς δεν θεωρείται πεζοπορία αλλά απλά περπάτημα 

Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες πεζοπορίας ανάλογα του βαθμού δυσκολίας της.

• ΑΠΛΗ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ 
• ΟΡΕΙΝΗ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ 
• ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ 

Ο όρος ορειβασία είναι ένα γενικός όρος των δραστηριοτήτων βουνού αλλά στις κατηγορίες της πεζοπορίας υποδηλώνει την πλέον δύσκολη μορφή της ορεινής πεζοπορίας. 

Ο αλπινισμός (ορειβασία σε μεγάλο υψόμετρο, με μεγάλο βαθμό δυσκολίας) τέλος δεν συμπεριλαμβάνεται στις παραπάνω κατηγορίες γιατί δεν ανήκει στην πεζοπορία και έχει ανάγκη ειδικών τεχνικών και υλικών. 

Απλή πεζοπορία 

Είναι η πιο απλή μορφή πεζοπορίας. Με ελάχιστη διανυόμενη απόσταση τα 5 χλμ (ή σε χρόνο περίπου 1 - 2 ώρες ), γίνεται σε εδάφη με πολύ μικρή κλίση χωρίς μεγάλη υψομετρική διαφορά, με ελαφρύ εξοπλισμό ο οποίος αποτελείται από αθλητικά παπούτσια ή παπούτσια trekking, ελαφρό συμβατικό ντύσιμο ανάλογα την εποχή και από ένα μικρό σακίδιο, όπου μπορείτε να έχετε λίγο νερό και πρόχειρη τροφή.

Πηγή

Είναι το είδος της πεζοπορίας που είναι προσιτό στον καθένα αρκεί να είναι καλά στην υγεία του. Η απλή πεζοπορία μπορεί να γίνει οπουδήποτε υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον σ' ένα δάσος, σ' ένα βουνό σ’ ένα νησί, δίπλα στην θάλασσα κ.λ.π. 

Για να χαρακτηριστεί μια διαδρομή απλή πεζοπορία, η υψομετρική διαφορά που καλύπτεται κατά τη διάρκεια της διαδρομής δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 300 μ.

Για μεμονωμένα άτομα, για οικογένειες, για νεαρά παιδιά, λίγες ώρες, μισή μέρα ή και ολόκληρη μέρα, η απλή πεζοπορία αποτελεί μια άριστη σωματική δραστηριότητα.

Ορεινή Πεζοπορία 

Αποτελεί το δεύτερο σκαλοπάτι της πεζοπορίας. Εδώ η απόσταση των 15 - 20 χλμ. και οι 5 - 8 ώρες πορείας αποτελούν τον κανόνα, αλλά τα χιλιόμετρα σε σχέση με τις ώρες χάνουν λίγο την αξία τους γιατί το έδαφος είναι ορεινό και μπορεί να παρουσιάζει δυσκολίες με αποτέλεσμα να διανύονται λίγα χλμ. ανά ώρα. Στατιστικά έχει διαπιστωθεί ότι η μέση ωριαία ταχύτητα είναι 3 - 4 χλμ./ώρα .

Πηγή

Ο εξοπλισμός είναι εξειδικευμένος και ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο επιβάλλεται να είναι ο κατάλληλος. Ένα καλό ορειβατικό άρβυλο και ένα καλό σακίδιο αποτελούν τη βάση του εξοπλισμού, ενώ το κατάλληλο ντύσιμο και η πρόβλεψη τροφής/νερού είναι αναγκαία συμπληρώματα της πορείας.

Η ορεινή πεζοπορία μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε βουνό. Τα βασικά χαρακτηριστικά της ορεινής πεζοπορίας είναι η υψομετρική διαφορά της διαδρομής που μπορεί να φθάσει τα 500 - 600 μέτρα και το ότι η πορεία γίνεται συνήθως σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 500μ. (όχι αναγκαστικά). Θα τονίσουμε και πάλι εδώ ότι η πραγματοποίηση μιας πορείας ειδικά σε υψόμετρα πάνω από 1000μ. μπορεί να γίνει εξαιρετικά δύσκολη κατά τη διάρκεια του χειμώνα λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών.

Τα άτομα που θα κάνουν ορεινή πεζοπορία πρέπει να είναι εξασκημένα να έχουν ήδη κάνει απλές πεζοπορίες και να είναι ικανά να αντιμετωπίσουν πιθανές δυσκολίες. 

Η ορεινή πεζοπορία είναι ιδανική για νέους ανθρώπους ικανοποιητικά γυμνασμένους οι οποίοι έχουν διάθεση να γνωρίσουν έναν άλλο τρόπο ζωής. 

Ορειβασία 

Η ορειβασία αποτελεί την πλέον δύσκολη μορφή της πεζοπορίας . Συνήθης στόχος της ορειβασίας είναι η κατάκτηση κάποιας κορυφής.

Πηγή

Στην ορειβασία η απόσταση δεν παίζει ουσιαστικό ρόλο έχει όμως παρατηρηθεί ότι κατά μέσο όρο διανύονται 2 - 3 χλμ. την ώρα. Πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ανά ώρα καλύπτονται περίπου 300 μέτρα υψομετρικής διαφοράς που σημαίνει ότι για να ανέβει κανείς 1000 μέτρα απαιτούνται περίπου 4 ώρες μαζί με τις στάσεις. Μια συνήθης ορειβατική ανάβαση διαρκεί 7 - 10 ώρες μαζί με την επιστροφή. 

Ο εξοπλισμός ειδικά την χειμερινή περίοδο πρέπει να είναι πλήρης και πολλές φορές συμπληρώνεται με τα crampons (σκάρες με καρφιά που τοποθετούνται κάτω από τα παπούτσια για το περπάτημα σε πάγο) και με το piolet (ειδικό μπαστούνι με αιχμηρές άκρες για ασφάλεια σε παγωμένο χιόνι). Ένα καλό σακίδιο και τα ειδικά ορειβατικά ρούχα συμπληρώνουν τον εξοπλισμό. 

Τα άτομα που θα ασχοληθούν με την ορειβασία πρέπει να είναι απολύτως υγιή σε άριστη φυσική κατάσταση και να έχουν περάσει από τα δύο προηγούμενα στάδια της απλής και της ορεινής πεζοπορίας. Η πείρα και η μακρόχρονη ενασχόληση με την ορειβασία είναι σημαντικά. Στα πρώτα στάδια που θα ασχοληθεί κανείς με ορειβασία σκόπιμο είναι να ακολουθήσει κάποιο ορειβατικό σωματείο προκειμένου να εξοικειωθεί με τη βοήθεια έμπειρων ορειβατών. 

Παρακάτω κατατάσσονται σε πίνακα τα χαρακτηριστικά της κάθε κατηγορίας πεζοπορίας.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ	ΑΠΛΗ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ	ΟΡΕΙΝΗ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ	ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ
ΑΠΟΣΤΑΣΗ	5 - 20 χλμ.	10 - 25 χλμ.	10 - 20 χλμ.
ΜΕΣΗ ΩΡΙΑΙΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ	4 - 5 χλμ.	3 - 4 χλμ.	2 - 3 χλμ.
ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ	1 - 5 ώρες	3 - 10 ώρες	3 - 10 ώρες
ΥΨΟΜΕΤΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ	150 - 300μ.	300 - 600μ.	600μ. και άνω
ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ	Καλή	Πολύ Καλή	Άριστη
ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ	Ελαφρύς	Καλός	Πολύ καλός
ΕΦΟΔΙΑ	Λίγα	Αρκετά	Πολλά
ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ	Καθόλου	Με αρκετές δυσκολίες	Με πολλές δυσκολίες

Κανόνες πεζοπορίας 

Ότι κι αν αποφασίσετε να κάνετε, ακόμα κι αν πρόκειται για μια μικρή βολτίτσα στο βουνό θα πρέπει να ακολουθήσετε κάποιους κανόνες, γιατί η σωστή οργάνωση μπορεί να αποδειχθεί θέμα ζωής ή θανάτου αφού το βουνό μπορεί να γίνει τόσο απρόβλεπτο όσο δεν φαντάζεστε. 

-Συγκεντρώνουμε όσο γίνεται περισσότερα στοιχεία για τη διαδρομή που θα ακολουθήσουμε. 

-Προμηθευόμαστε εγκαίρως τα τηλέφωνα των αρμόδιων υπηρεσιών που μπορεί να φανούν χρήσιμα. 

-Έχουμε προαποφασίσει και προσυμφωνήσει όλοι μαζί για το μήκος και τη διάρκεια της πορείας σε συνάρτηση με την ικανότητα και την αντοχή του πιο αδύναμου της παρέας. 

-Οργανώνουμε με ακρίβεια το τρόπο και το χρόνο της επιστροφής. 

-Δεν ξεκινάμε ποτέ μόνοι μας και δεν απομακρυνόμαστε από την υπόλοιπη ομάδα. 

-Παίρνουμε μετεωρολογική πρόβλεψη, γιατί ο καιρός στις κορυφές είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητος. 

-Εάν δεν γνωρίζουμε καλά την περιοχή ζητάμε τη βοήθεια Οδηγού Βουνού. 

-Έχουμε μαζί περισσότερα από ένα κινητά τηλέφωνα και κάρτες SIM όλων των εταιρειών. 

-Αν έχουμε μαζί GPS γνωρίζουμε πως λειτουργεί και σε ποιο σύστημα εμφανίζει τα δεδομένα. 

-Ενημερώνουμε γνωστούς και φίλους για την ακριβή πορεία που θα ακολουθήσουμε. 

-Φροντίζουμε να είμαστε σε καλή φυσική κατάσταση, και δεν ξεκινάμε για μεγάλη ή δύσκολη διαδρομή αν είμαστε τραυματισμένοι ή αδιάθετοι. 

-Εφοδιαζόμαστε με τα απαραίτητα ρούχα και ένα δεύτερο ζευγάρι παπούτσια κι αποφεύγουμε τα λιγότερα χρήσιμα αντικείμενα. 

-Φροντίζουμε ώστε το σακίδιό μας, να είναι όσο το δυνατόν πιο ελαφρύ, να μην έχει προεξοχές και να μην μας ενοχλούν στη κίνησή μας οι ιμάντες πρόσδεσης. 

-Φροντίζουμε ειδικά για τον εφοδιασμό μας σε νερό. 

-Φροντίζουμε τον εφοδιασμό σε τρόφιμα (κατά προτίμηση λίγα και ενεργειακά) αν η διαδρομή προβλέπεται μεγάλη. 

-Εφοδιαζόμαστε με τους απαραίτητους χάρτες. 

-Δε συνεχίζουμε στα δύσκολα μονοπάτια αν νιώθουμε να μας κυριεύει ανασφάλεια ή πανικός. 

-Φροντίζουμε για την οργάνωση μικρού φαρμακείου. 

-Κινούμαστε αργά και προσεχτικά. 

-Κάνουμε οικονομία δυνάμεων και δεν πιέζουμε οριακά το σώμα μας. 

-Δεν μετακινούμε πέτρες χωρίς λόγο, 

-Δεν πλησιάζουμε και δεν ενοχλούμε τα άγρια ζώα, 

-Δεν κόβουμε άσκοπα λουλούδια και κλαριά 

-Μαζεύουμε τα σκουπίδια μας και για κανένα λόγο δεν αλλοιώνουμε ή μετακινούμε τα σημάδια στα μονοπάτια.

Βασικοί κανόνες για την ανάβαση

•  Διαλέγετε το πιο κατάλληλο σημείο για να πατήσετε. Εντοπίζετε εγκαίρως τις γλιστερές πέτρες και το ασταθές έδαφος.
•  Μην κάνετε πολύ μεγάλα βήματα. Τα βήματα πρέπει να είναι ανάλογα με τη σωματική διάπλαση, τη διαμόρφωση και την ποιότητα του εδάφους. Προτιμήστε ν' ανέβετε λοξά, σταυρώνοντας τα πόδια, έτσι ώστε η δύναμη που θα καταβάλλετε να είναι λιγότερη και το βάρος του σώματος μπορεί να μεταφερθεί εύκολα στο μπροστινό πόδι.
• Όταν ανεβαίνετε, βάλτε δύναμη μόνο στο μπροστινό πόδι. Αν βάλετε δύναμη στο πίσω υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να γλιστρήσετε.
•  Περπατάτε με τα πόδια ανοιχτά, στο πλάτος των γοφών. 'Έτσι, έχετε περισσότερη σταθερότητα και το βάρος μεταφέρεται πιο εύκολα στο ένα πόδι, αφήνοντας το άλλο να αιωρηθεί άνετα.
•  Προσπαθείτε πάντα να πατάτε μ' ολόκληρο το πέλμα του ποδιού βάζοντας όλο το βάρος του σώματος ούτως ώστε οι μύες της γάμπας να μην κουράζονται πολύ.
•  Ο ρυθμός της αναπνοής πρέπει να εναρμονίζεται με το ρυθμό βαδίσματος π.χ. για απότομες πλαγιές : σήκωμα ποδιού - εισπνοή, πάτημα ποδιού - εκπνοή.

Βασικοί κανόνες για την κατάβαση 

•  Το μάτι ψάχνει κι εδώ για ασφαλές έδαφος.
•  Κατά την κατάβαση, κρατάτε το βάρος του σώματος με μια μικρή κλίση προς τα μπρος, έτσι που να είναι πιο εύκολο να μεταφέρεται στο μπροστινό πόδι.
•  Αν το έδαφος είναι μαλακό, μπορείτε να χώσετε τις φτέρνες με δύναμη μέσα σ' αυτό.
•  Αν κατεβαίνετε σε ομαλές επιφάνειες με κλίση, ακουμπάτε τη σόλα τελείως παράλληλα προς το έδαφος, έτσι που να πιέζετε το πέλμα μ' όλο σας το βάρος.
•  Οι αρθρώσεις στους αστραγάλους, τα γόνατα και τα ισχία μένουν ελαφρά λυγισμένες. 'Ετσι, κουράζονται λιγότερο κατά τη μετατόπιση.

Κουρασμένα πόδια και πονεμένη μέση έχουν σαν αποτέλεσμα την κακή ισορροπία και προκαλούν κακώσεις στις αρθρώσεις και τους σπονδύλους.

Βαθμοί δυσκολίας πεζοπορικών - ορειβατικών διαδρομών

Ο χαρακτηρισμός του βαθμού δυσκολίας μιας διαδρομής είναι αρκετά περίπλοκος καθ΄ ότι εξαρτάται από τις ικανότητες του πεζοπόρου και την υποκειμενική κρίση αυτού που τη χαρακτήρισε. 

Η παρακάτω βαθμολόγηση είναι η πλέον πρόσφατη και αποτελεί ένα εργαλείο των ορειβατικών συλλόγων προκειμένου να υπάρχει ένας κοινός κώδικας χαρακτηρισμού της δυσκολίας μιας διαδρομής και ο οποίος γράφεται δίπλα σε κάθε διαδρομή. Ο βαθμός δυσκολίας λαμβάνει υπ’ όψιν την περίοδο που θα πραγματοποιηθεί η διαδρομή (καλοκαίρι- χειμώνας).

Το σύμβολο + προστίθεται στο βαθμό δυσκολίας (π.χ 2+, 3+ κλπ.) όταν υπάρχουν αναρριχητικά περάσματα, εκτεθειμένες κόψεις, λούκια, ή κλίσεις χιονιού/πάγου από 40ο και πάνω. Η συμμετοχή σε τέτοιες διαδρομές απαιτεί πολύ καλή φυσική κατάσταση και εξοικείωση με το ορεινό πεδίο. Για τις χειμερινές αναβάσεις απαιτούνται επίσης γνώσεις στοιχειώδους ασφάλισης συντρόφου με τεχνικά μέσα.

Η πρώτη κατηγοριοποίηση βαθμολόγησης της δυσκολίας των ορειβατικών διαδρομών είχε καθιερωθεί από τον Ε.Ο.Σ Αθηνών και ακόμη τηρείται από πολλούς συλλόγους μέχρι σήμερα, όπως παρακάτω:

Κατηγορία Α

Εύκολες πεζοπορικές αναβάσεις διάρκειας μέχρι 6 ωρών, στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν και αρχάριοι.

Κατηγορία Β

Πεζοπορικές αναβάσεις 6 έως 8 ωρών σε χαμηλά βουνά, με ή χωρίς χιόνι. Μπορούν να συμμετέχουν και αρχάριοι με καλή όμως φυσική κατάσταση και ανάλογο εξοπλισμό.

Κατηγορία Γ

Ορειβατικές χειμερινές αναβάσεις διάρκειας άνω των 8 ωρών , με απαραίτητη τη χρήση πιολέ - κραμπόν, ή πολυήμερες καλοκαιρινές διασχίσεις με πολύωρες καθημερινές πορείες.

Κατηγορία Δ

Δύσκολες πολύωρες χειμερινές αναβάσεις. Απαραίτητες αναρριχητικές γνώσεις και πλήρης εξοπλισμός χειμερινού βουνού.

Πηγή