Οι Γερμανοί ξανάρχονται

Η εκδοτική δραστηριότητα έχει έναν άγραφο κανόνα: «η σβάστικα στο εξώφυλλο πουλάει». Γιατί ο Χιτλερισμός ασκεί τέτοια βιβλιογραφική γοητεία;

Το 2010 ήταν μια καλή χρονιά για τον Αδόλφο Χίτλερ – για την ακρίβεια, για τη βιβλιογραφία του. Η συντριπτική πλειονότητα των 850 έργων που εκδόθηκαν μόνο στη Βρετανία με θέμα το Γ' Ράιχ κάθε άλλο παρά συμβάλλει στην υστεροφημία του, φυσικά.

Οπωσδήποτε, η ποιότητα του σταθερά αυξανόμενου όγκου των κειμένων που παράγονται ετησίως για τους Ναζί και το ναζισμό, με 3.000 ετοιμοπαράδοτους τίτλους μόνο στο διαδικτυακό βιβλιοπωλείο Amazon, εμφανίζει μεγάλες διακυμάνσεις. Επιστημονικές μονογραφίες για το Ολοκαύτωμα των ευρωπαίων Εβραίων συνυπάρχουν με τόμους για τις στολές ή τα ξιφίδια των SS, καθώς και «αποκαλυπτικά ντοκουμέντα» περί των υπό κατασκευή ιπτάμενων δίσκων της Luftwaffe.

Η μελέτη της Κάθριν Επσταϊν, αναπληρώτριας καθηγήτριας Ιστορίας στο Κολέγιο Αμχερστ της Μασαχουσέτης, με τίτλο «Πρότυπο Ναζί: Ο Αρθουρ Γκράιζερ και η Κατοχή στη Δυτική Πολωνία» (εκδ. Oxford University Press), για παράδειγμα, δεν διαθέτει πολλά κοινά με τα «Συλλεκτικά Κουτάλια του Γ΄ Ράιχ» (εκδ. Trafford) του Τζέιμς Γιάνες. Το πρώτο απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για τον μηχανισμό ανάδειξης της ηγεσίας των ναζί και της άσκησης της εγκληματικής της δραστηριότητας στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το δεύτερο στον εξειδικευμένο γνώστη της ιστορίας των κοχλιαρίων.

Η γοητεία ενός κόσμου βασισμένου στις αντεστραμμένες αξίες του σημερινού διατηρεί την έλξη της, τόσο στη Γερμανία, όπου, σύμφωνα με παλαιότερη δήλωση του δημοσιογράφου του περιοδικού «Spiegel» Χανς Χάλτερ, κάθε εμφάνιση του Χίτλερ στο εξώφυλλο ισοδυναμούσε με άνοδο της κυκλοφορίας κατά 100.000 τεύχη, όσο και στη Μεγάλη Βρετανία, όπου ο Τύπος «ξαναπαίζει» την απόβαση στη Νορμανδία σε κάθε ποδοσφαιρικό αγώνα με τους Τεύτονες

Το γιατί η εκδοτική δραστηριότητα αυξάνεται εκθετικά αποτελεί ζήτημα προς διερεύνηση. Μια παρατήρηση έχει να κάνει με το πλήθος του υλικού που παρέχει στον ιστορικό ή τον πολιτικό επιστήμονα (και στο μυθιστοριογράφο, το βιογράφο ή ακόμη και στον απλό συνωμοσιολάγνο ουφολόγο) μια σύγχρονη κοινωνία, έστω και για τα 12 μόλις χρόνια ενός καθεστώτος της. Διανύοντας την έβδομη δεκαετία από το τέλος της ναζιστικής Γερμανίας οι πηγές για τον βίο και την πολιτεία της δεν έχουν εξαντληθεί. Αντίθετα, από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’90, το άνοιγμα των αρχείων των χωρών της ανατολικής Ευρώπης έφερε στο προσκήνιο μεγάλο όγκο άγνωστων ως τότε μαρτυριών και τεκμηρίων, κυρίως για την περίοδο του πολέμου.

Από την άλλη πλευρά υπάρχει η κατά Χάνα Αρεντ«κοινοτοπία του κακού», την οποία αναδίδει ο ναζισμός. Η γοητεία ενός κόσμου βασισμένου στις αντεστραμμένες αξίες του σημερινού διατηρεί την έλξη της, τόσο στη Γερμανία, όπου, σύμφωνα με παλαιότερη δήλωση του δημοσιογράφου του περιοδικού «Spiegel» Χανς Χάλτερ, κάθε εμφάνιση του Χίτλερ στο εξώφυλλο ισοδυναμούσε με άνοδο της κυκλοφορίας κατά 100.000 τεύχη, όσο και στη Μεγάλη Βρετανία, όπου ο Τύπος «ξαναπαίζει» την απόβαση στη Νορμανδία σε κάθε ποδοσφαιρικό αγώνα με τους Τεύτονες.

Οι όροι σύγκρισης της ηθικής στη σύγχρονη κοινωνία αποτελούν, τέλος, σημαίνοντα παράγοντα, όπως επεσήμαινε σε συνέντευξή του ο βρετανός ιστορικός του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Μαρκ Μαζάουερ: «Οι φοιτητές συνεχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον και οι καθηγητές συνεχίζουν να δημοσιεύουν εργασίες, σε σημείο μάλιστα ώστε ορισμένες από τις πτυχές του ζητήματος να έχουν εξαντληθεί. Οι Ναζί αποτελούν σήμερα ένα είδος ηθικού μέτρου σύγκρισης ως ενσάρκωσης του απόλυτου κακού, με αποτέλεσμα να υφίσταται μια σαγήνη, μια ολόκληρη θεολογία, θα μπορούσε να πει κανείς, που περιστρέφεται γύρω από αυτό το θέμα».

 Από το ΒΗΜΑ