Η Διακήρυξη του Καΐρου και το μετέωρο βήμα της Τουρκίας

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Nίκος Αναστασιάδης, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Abdel-Fattah Al-Sisi και ο Έλληνας πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς επισφραγίσουν το νέο τριγωνικό σχήμα συνεργασίας.

Στην οικοδόμηση σχήματος «στρατηγικής συνεργασίας ενός κοινού μετώπου για γεωπολιτική σταθερότητα, ενεργειακή ασφάλεια, πόλεμο στην τρομοκρατία και οικονομική ανάπτυξη» στην Ανατολική Μεσόγειο συμφώνησαν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Abdel-Fattah Al-Sisi στην πρώτη Τριμερή Συνάντηση Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 8 Νοεμβρίου στο Κάιρο [1]. 

Στην Κοινή τους Διακήρυξη (Cairo Declaration), οι τρεις ηγέτες υπογράμμισαν την καθολική ισχύ της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και αποφάσισαν να προχωρήσουν το ταχύτερο στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών όπου αυτό δεν έχει γίνει ακόμη, εξέλιξη που σηματοδοτεί την ευθυγράμμιση της αιγυπτιακής κυβέρνησης με τις Ελληνικές θέσεις για το σύμπλεγμα Μεγίστης έναντι της Τουρκίας. Παράλληλα, επεσήμαναν τη σημασία σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της δικαιοδοσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ της και κάλεσαν την Τουρκία να τερματίσει όλες τις εν εξελίξει σεισμογραφικές έρευνες εντός των θαλάσσιων ζωνών της Κύπρου και να αποφύγει παρόμοιες δραστηριότητες στο μέλλον [2].

Η υιοθέτηση της Κοινής Διακήρυξης του Καΐρου επιβεβαιώνει τη στρατηγική σχέση Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου, έρχεται να συμπληρώσει το σχήμα τριγωνικής συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και θέτει τις βάσεις για τη συγκρότηση ενός πολυμερούς σχήματος περιφερειακής συνεργασίας και συνεννόησης στην ευρύτερη περιοχή. «Η τριμερής Σύνοδος στο Κάιρο δεν περιορίζεται στις τρεις χώρες, αλλά ανοίγει το δρόμο και σε άλλα κράτη της περιοχής να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν είτε εξ ολοκλήρου είτε σε επιμέρους τομείς», δήλωσε εμφατικά ο Κύπριος κυβερνητικός εκπροσώπος, Νίκος Χριστοδουλίδης, σημειώνοντας παράλληλα ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η προετοιμασία για μια νέα τριμερή με την Ελλάδα και το Ισραήλ.

Παρά την έλλειψη διακηρυγμένου «αντιτουρκικού» χαρακτήρα, τα ανωτέρω σχήματα συνεργασίας συγκροτούν ένα μέτωπο αποτροπής και διπλωματικής απομόνωσης της Τουρκίας, η οποία θεωρείται ως ο πλέον απρόβλεπτος και συνεπώς αποσταθεροποιητικός παράγοντας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ενδεικτικό της τουρκικής αλαζονείας είναι και η χθεσινή διακήρυξη ότι η προστασία του τεμένους Al Aqsa στα Ιεροσόλυμα αποτελεί «ιερό καθήκον» για την Άγκυρα απέναντι στα σχέδια του Ισραήλ με τον Recep Tayyip Erdoğan να διερωτάται «τι θα έπραττε [σ.σ. το Ισραήλ] εάν δεχόταν επίθεση μια μεγάλη Συναγωγή», δήλωση που θα μπορούσε να εκληφθεί ως σύνθημα για πογκρόμ εναντίον εβραϊκών κοινοτήτων. [3] Ως εκ τούτου, η αντίδραση της Άγκυρας ήταν αναμενόμενη και προβλέψιμη. Τα ελεγχόμενα από το καθεστώς ΜΜΕ ανέλαβαν να διαχειριστούν επικοινωνιακά την επισφράγιση της διπλωματικής απομόνωσης της χώρας, εκτοξεύοντας ειρωνικά και πικρόχολα σχόλια για τη Τριμερή Συνεργασία. Σημείωσαν ωστόσο ότι «η Τουρκία είναι μόνη της στο θέμα της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα υποχωρήσει». Σε πολιτικό επίπεδο, η Τουρκία συνέχισε την τακτική των εκβιασμών και των απειλών, απαιτώντας από την Κυπριακή Δημοκρατία να τερματίσει όλες τις έρευνές της για τον εντοπισμό και εξόρυξη υδρογονανθράκων με αντάλλαγμα την απόσυρση του Barbaros Hayreddin Paşa από την κυπριακή ΑΟΖ, πρόταση που ασφαλώς απερρίφθη άμεσα από τη Λευκωσία. Η δε χθεσινή δημόσια δήλωση του Αρχηγού του Τουρκικού Ναυτικού, Ναυάρχου Bülent Bostanoğlu, περί «αποδέσμευσης νέων κανόνων εμπλοκής σε περίπτωση επαφής με Ελληνικά ή Ισραηλινά πολεμικά πλοία» δεν αποτελεί παρά μέρος των ευρύτατων ψυχολογικών επιχειρήσεων που διεξάγει η Τουρκία με στόχο αφενός την υπονόμευση του ηθικού του Ελληνισμού αφετέρου τη “στρατιωτικοποίηση” της κρίσης. Για την ακρίβεια, πρόκειται για τους ίδιους κανόνες εμπλοκής που αποδεσμεύτηκαν αμέσως μετά την κατάρριψη του αναγνωριστικού RF-4E/TM από τη Συριακή αεράμυνα στις 22 Ιουνίου 2012 που είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια του διμελούς πληρώματος (Σμηναγό Gökhan Ertan και τον Ανθυποσμηναγό Hasan Hüseyin Aksoy).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συντονισμός Αθήνας και Λευκωσίας απέδωσε σε πρώτη φάση την απόρριψη από το Αζερμπαϊτζάν της τουρκικής πρότασης για παροχή τεχνογνωσίας για την κατασκευή πλωτής εξέδρας εξόρυξης υδρογονανθράκων ενώ και η Ρουμανία εμφανίζεται πλέον να παίρνει αποστάσεις από την Άγκυρα. Στο πλαίσιο αυτό αξιολογήθηκε άλλωστε από κύκλους των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας το γεγονός ότι η ρουμανική εταιρεία EDT στην οποία ανήκε το περιοσμένων δυνατοτήτων γεωτρύπανο «Jupiter» που διεξήγαγε έρευνες υδρογονανθράκων στα ανοιχτά της Αττάλειας επέλεξε τη Λεμεσό και όχι κάποιο άλλο λιμάνι για τις επισκευές του. «To γεγονός ότι η συγκεκριμένη εταιρεία, αμέσως με τη λήξη του συμβολαίου της με την Τουρκία, επέλεξε ένα ελληνοκυπριακό λιμάνι για να κάνει τις επισκευές του γεωτρύπανου και όχι κάποιο τουρκικό στο οποίο τόσο τα εργατικά χέρια όσο και το κόστος επισκευής θα ήταν σημαντικά φθηνότερα, δείχνει ότι οι Ρουμάνοι επιχειρούν να καταστήσουν σαφές προς την Αθήνα και τη Λευκωσία ότι δεν επιθυμούν να γίνουν μέρος του προβλήματος στη ΝΑ Μεσόγειο. Εξάλλου και μόνο το γεγονός ότι οι Ρουμάνοι επέλεξαν ένα κυπριακό ρυμουλκό  για να ρυμουλκήσει το εν λόγω γεωτρύπανο από την Αλεξανδρέττα στη Λεμεσό, ζητώντας μάλιστα και σχετική άδεια από την Κυπριακή Δημοκρατία, σημαίνει κάτι», αναφέρουν χαρακτηριστικά κύκλοι του ΥΠΕΘΑ. [4] Συμπερασματικά, δεν αναμένεται κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας στην κυπριακή ΑΟΖ βραχυπρόθεσμα και μένει να διαπιστωθεί αν τελικά μεταφερθεί δυτικότερα.

Ημερολόγιο διπλωματικών επαφών

12 Νοεμβρίου: Διαβουλεύσεις μεταξύ ΥΠΕΞ Ελλάδας και Ισραήλ σε επίπεδο γενικών γραμματέων για την προετοιμασία του 2ου Ανωτάτου Διακυβερνητικού Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο στην Αθήνα

20 Νοεμβρίου: Επίσκεψη αντιπροέδρου των ΗΠΑ Joe Biden στην Κωνσταντινούπολη

24 Νοεμβρίου: Συνάντηση υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου στη Λευκωσία

29 Νοεμβρίου: Επίσκεψη υπουργού Εξωτερικών Ευ. Βενιζέλου στην Κωνσταντινούπολη

2 Δεκεμβρίου: Επίσκεψη προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη στο Ισραήλ

30 Δεκεμβρίου: Ολοκλήρωση των τουρκικών σεισμογραφικών ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ βάση της παράνομης NAVTEX 536/2014

Σημειώσεις:

[1] Κοινές δηλώσεις του Πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά , του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη και του Προέδρου της Αιγύπτου Αλ Σίσι,http://www.primeminister.gov.gr/2014/11/08/13043

[2] Egypt – Greece – Cyprus Trilateral Summit Cairo Declaration,http://www.pio.gov.cy/MOI/pio/pio.nsf/All/C9E12F410347FB37C2257D8A004CF2C5?OpenDocument.

[3] Μέτωπα και συμμαχίες στη γεωπολιτική σκακιέρα, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=64090522

[4] Το παρασκήνιο για τη ρουμανική πλωτή εξέδρα, Πρώτο Θέμα, 9/11/2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αντιδράσεις της ιταλο-κορεατικής κοινοπραξίας ENI/KOGAS στις τουρκικές προκλήσεις υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες καθώς πέραν της ανοικτής γραμμής επικοινωνίας που διατηρεί με την ιταλική κυβέρνηση για διασφάλιση των συμφερόντων της, διαμήνυσε σε ιδιαίτερα αυστηρούς τόνους στο προσωπικό της νορβηγικών συμφερόντων εταιρείας Polarcus που συνεργάζεται με το Barbaros Hayreddin Paşa, ότι δεν πρόκειται ξανά στο μέλλον να εξασφαλίσει συμβόλαιο με την ΕΝΙ η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, θεωρείται από τους κολοσσούς στον χώρο. Σημειώνεται ότι η νορβηγική Polarcus βρίσκεται στο στόχαστρο και της Γενικής Εισαγγελίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία επεξεργάζεται τη λήψη νομικών μέτρων εναντίον εμπλεκομένων στις παράνομες έρευνες της Τουρκίας.

ΠΗΓΗ