Περί OSINT και αξιόπιστης πολιτικής ανάλυσης

Οι πληροφορίες με προέλευση ανοικτές και ευρέως διαθέσιμες πηγές (OSINT, Open-Source Intelligence) συχνά αποτελούν υλικό προς ερμηνεία, εξέταση και πρόβλεψη των προθέσεων ή/και των πολιτικών, όχι μόνο κρατικών, αλλά και μη-κρατικών οντοτήτων (επιχειρήσεις, πολιτικά κόμματα, π.χ). Ο κλάδος των OSINT επικεντρώνεται στη μελέτη, αποδελτίωση και ερμηνεία δημοσιευμάτων, όπως αυτά βρίσκονται διαθέσιμα στη δημόσια σφαίρα (ΜΜΕ, πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, το διαδίκτυο, ανάμεσα στα άλλα). Ωστόσο, όπως θα παρουσιαστεί στην παρούσα ανάρτηση, οι OSINT δεν αποτελούν έγκυρο δείκτη καταγραφής υφιστάμενων τάσεων, ή κατανόησης των προθέσεων κυρίαρχων κρατών, προβάλλοντας το παράδειγμα πρόσφατης σειράς αποκαλυπτικών στοιχείων που δημοσιεύονται από το δίκτυο Al Jazeera.

Η εξάρτηση των πολιτικών (κι όχι μόνο) αναλυτών στις OSINT για ερμηνεία «γεγονότων», εξαγωγή «συμπερασμάτων» και πρόβλεψης, ενέχει σοβαρές αδυναμίες, από επιστημολογικής και μεθοδολογικής άποψης. Η εξάρτηση στον ευρέως διαθέσιμο «λόγο» (discourse), είτε αυτά είναι γραπτά κείμενα (δηλώσεις, συνεντεύξεις), είτε φωτογραφικό υλικό, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας του τελικούintelligence product, που, σε τελική ανάλυση, αποτελεί προϊόν κανονιστικής (normative) ερμηνείας του υλικού, γεγονός που αναδεικνύει την απόλυτη σχετικότητα και συνεπώς, θέτει αν αμφιβόλω την αντικειμενικότητα, ουδετερότητα και αμεροληψία που πρέπει να διακρίνει το τελικό intelligence product. Με άλλα λόγια, ο πολιτικός αναλυτής που καλείται να καταγράψει ή/και να ερμηνεύσει «προθέσεις», βασιζόμενος στην απόλυτη αξιοπιστία δημόσια διαθέσιμου υλικού, με προέλευση πολιτικό ή άλλο προσωπικό, πρόκειται να κατασκευάσει προϊόν που, σε τελική ανάλυση, το αρχικό υλικό του οποίου ενδεχομένως να αποτελεί προσπάθεια απόκρυψης των πραγματικών αιτιών και προθέσεων, εκ προθέσεως παραπληροφόρηση, προπαγάνδα ή αντιπροπαγάνδα, για σειρά λόγων, όπως η μη-αποκάλυψη των πραγματικών προθέσεων στον ανταγωνιστή∙ το τελευταίο αποτελεί πάγια πρακτική και είναι απόλυτα θεμιτό.

Οι OSINT αποτελούν εν δυνάμει δείκτη αξιόπιστης καταγραφής ωφέλιμων συμπερασμάτων∙ ποτέ δεν πρέπει να αποτελούν τη βασική δεξαμενή πληροφοριών προς επεξεργασία και ανάλυση, αλλά πρέπει να διατίθενται συμπληρωματικά. Οι πραγματικέςπροθέσεις, η ουδέτερη, αφιλτράριστη και ψυχρή ερμηνεία γεγονότων, όπως αυτή καταγράφεται σε υψηλής διαβάθμισης έγγραφα των υπηρεσιών που συναποτελούν την Κοινότητα Πληροφοριών. Τέτοιας διαβάθμισης έγγραφα δεν βρίσκονται διαθέσιμα στο ευρύ κοινό ή στη συντριπτική πλειοψηφία των αναλυτών, για ευνόητους λόγους, κυριότερος των οποίων είναι η καταγραφή των πραγματικών προθέσεων του κράτους. Χωρίς πρόσβαση σε έγγραφα υψηλής διαβάθμισης, το τελικό προϊόν που προκύπτει από την ανάλυση, καθίσταται αμφιβόλου ποιότητας και αξιοπιστίας. Ο συνεχής ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών -ακόμα και μεταξύ στενών συμμάχων-,  η προσπάθεια για μεγιστοποίηση των εθνικών συμφερόντων και ασφάλειας, αντικατοπτρίζεται στον ακήρυχτο και χωρίς τέλος πόλεμο μεταξύ των Υπηρεσιών Πληροφοριών, για πρόσβαση σε τέτοιας διαβάθμισης έγγραφα και πληροφορίες, με σκοπό ακριβώς αυτή την πρόσβαση στις πραγματικές προθέσεις των κρατών και κυβερνήσεων.

Προς τούτο, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η δημοσίευση διαβασθμισμένων εγγράφων Υπηρεσιών Πληροφοριών (HUMINT κατά κύριο λόγο), κυρίως της Νοτίου Αφρικής και του Ισραήλ (SSA και Mossad αντίστοιχα) από το ειδησεογραφικό δίκτυο, Al Jazeera. Πηγή των εγγράφων –ως είθισται, εξάλλου–, από Νοτιοαφρικανό whistleblower, μάλλον επιτελή της SSA, του οποίου η ταυτότητα και ατζέντα δεν έχουν γίνει γνωστές. Η παρακολούθηση του συγκεκριμένου project αποτελεί πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γίνει αντιληπτός ο τρόπος λειτουργίας, φιλοσοφία και πραγματικές προθέσεις και ευρύτερες ατζέντες των κρατών, όπως αυτές επιδιώκονται μέσω των Υπηρεσιών Πληροφοριών. Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι δημόσιες δηλώσεις και συμπεριφορές λαμβάνουν χώρα προς αντιπερισπασμό, πολλές φορές για το θεαθήναι και ελάχιστη σημασία έχουν ως προς το τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες και τα φώτα της δημοσιότητας. Η πραγματική πολιτική δεν διεξάγεται δημόσια∙ πραγματικά αντικειμενική ανάλυση συνιστά αποτέλεσμα μελέτης διαβαθμισμένων εγγράφων και πληροφοριών. Καλό είναι να το έχουμε υπόψιν όταν προβαίνουμε σε «αναλύσεις» και αφοριστική κριτική, ελαφρά τη καρδία και χωρίς να είμαστε εις γνώση του τι λαμβάνει χώρα παρασκηνιακά.