Κατά την περίοδο μετάβασης από την Τουρκοκρατία στην Αγγλοκρατία, το ποσοστό αναλφαβητισμού στην Κύπρο έφτανε στο θλιβερό ποσοστό του 80%. Τη μεγάλη αυτή πνευματική εξαθλίωση του λαού, ιδιαίτερα της υπαίθρου, οι Βρετανοί προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν με την επιβολή ενός ξένου προς το λαό βρετανικού μοντέλου εκπαίδευσης, όπου η αγγλική γλώσσα θα υποκαθιστούσε την κυρίαρχη ελληνική. Υπολόγισαν ότι οι Κύπριοι «ιθαγενείς» εύκολα θα υιοθετούσαν την «ανωτερότητα» της αγγλικής κουλτούρας. Απώτερος στόχος των Άγγλων ήταν η υπόσκαψη της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων κατοίκων της Κύπρου.
Η εκκλησία που είχε την κύρια ευθύνη της μόρφωσης του λαού, είχε ιδρύσει από τα μέσα του 19ου αιώνα στα αστικά κέντρα, σχολεία Στοιχειώδους Εκπαίδευσης. Με την έναρξη της Αγγλοκρατίας το 1878, υπήρχαν 83 ελληνικά και 65 τουρκικά δημοτικά σχολεία. Στη Λάρνακα υπήρχαν 12 ελληνικά και 8 τουρκικά σχολεία.
Τη σοβινιστική αυτή πολιτική ανέλαβαν αμέσως να φέρουν εις πέρας υψηλόβαθμοι Άγγλοι κυβερνητικοί λειτουργοί. Μεταξύ αυτών ήταν ο Ύπατος Αρμοστής Συνταγματάρχης Sir Roberd Biddulph [1879-1886], ο Διευθυντής Παιδείας [Director of Education] ΑιδεσιμότατοςJosiah Spenser [1880-1900] και ο Διοικητής Λάρνακας πολύγλωσσος και πολυμαθής Claude Delaval Cobham [1879-1907].
Σε έκθεσή του το 1880, δύο μόλις χρόνια από την έναρξη της Αγγλοκρατίας ο Josiah Spenser, εισηγήθηκε την εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας σε αντικατάσταση της ελληνικής και της τουρκικής. Ήδη από τον πρώτο χρόνο της παρουσίας του στο νησί ίδρυσε αγγλική σχολή, στην οποία φοιτούσαν παιδιά εύπορων οικογενειών Ελλήνων και Μουσουλμάνων, τους οποίους προόριζαν να εντάξουν στην τοπική αγγλική διοίκηση. Η βρετανική όμως δολιότητα του Αγγλικανού Αιδεσιμώτατου προχώρησε σε ακόμα ένα μέτρο: υποσχέθηκε ότι όσοι από τους δασκάλους αποκτούσαν πιστοποιητικό εκμάθησης της αγγλικής από το σχολείο που είχε ιδρύσει, θα έπαιρναν επίδομα από την αποικιακή κυβέρνηση 10% επί του μισθού τους. Σ’ αυτό το ύπουλο δέλεαρ δύο μόνο δάσκαλοι ανταποκρίθηκαν. Η Αγγλική Σχολή [English School] στη Λευκωσία ιδρύθηκε το 1900 από τον επόμενο Διευθυντή Παιδείας τον επίσης Αιδεσιμώτατο Frank Darvell Newham. Στη Λάρνακα η Αμερικάνικη Ακαδημία ιδρύθηκε το 1908.
Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και ο Διοικητής Λάρνακας Claude Delaval Cobham. Σε έκθεσή του προς τον Υπουργό Αποικιών λόρδο Kimberley, αφού κατηγορεί ως επιπόλαιη τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας γράφει μεταξύ άλλων: Ένας Άγγλος δάσκαλος μπορούσε να διδάσκει δωρεάν και σε τακτικές ώρες την εβδομάδα. Ευκτέον είναι να ιδρυθούν καθαρά αγγλικά σχολεία στη Λευκωσία, Λάρνακα και Λεμεσό. Η αγγλική οφείλει να είναι η κύρια γλώσσα αυτών των σχολείων. Θα διδάσκεται η αγγλική ιστορία, γεωγραφία και η αριθμητική. Πολύ μεγάλη θα είναι η ωφέλεια όταν οι μαθητές, γνωρίζοντας τους αγγλικούς χαρακτήρες, θα μπορέσουν με λογικό σύστημα μεταγραμματισμού να διαβάζουν και να γράφουν με αυτό τις λέξεις της γλώσσας τους! Κάθε ενθάρρυνση πρέπει να δοθεί στα σχολεία που θέλουν Άγγλο δάσκαλο.
Τέλος ο Ύπατος Αρμοστής Συνταγματάρχης Sir Roberd Biddulph, θεωρούσε και το απλό κυβερνητικό επίδομα που δινόταν στα ελληνικά σχολεία ως καθαρή σπατάλη και συνιστούσε και αυτός τη χωρίς χρονοτριβή ίδρυση Αγγλικού Διδασκαλείου.
Οικία Cobham, από το 1915 το Ιεροδιδασκαλείο και από το 1962 η Διανέλλειος Τεχνική Σχολή.
Στην περίπτωση του Cobham, Διοικητή της Λάρνακας επικράτησε το αξίωμα του ιστορικού αναπόφευκτου. Όχι μόνο απέτυχε να επιβάλει τις απόψεις του, αλλά το 1914 έναν χρόνο πριν πεθάνει, το σπίτι του αγοράστηκε από τον Μητροπολίτη Κιτίου Μελέτιο Μεταξάκη για να στεγάσει το Παγκύπριο Ιεροδιδασκαλείο, ένα σχόλειο από το οποίο αποφοιτούσαν μορφωμένοι κληρικοί. Το Ιεροδιδασκαλείο λειτούργησε μέχρι το 1932. Κλείστηκε από τους Άγγλους μετά τα γεγονότα του Οκτώβρη 1931. Το 1962 στη θέση της οικίας Cobham, κτίστηκε η Διανέλλειος Τεχνική Σχολή.
Οι προσπάθειες των Άγγλων αξιωματούχων έπεσαν στο κενό λόγω της λαϊκής αντίδρασης ολόκληρου του λαού Ελλήνων και Τούρκων και της αρνητικής θέσης του φιλελεύθερου Υπουργού Αποικιών Kimberley, ο οποίος απαντώντας στο Ύπατο Αρμοστή Biddulph, σημειώνει: ''…θεωρώ ανώφελη κάθε απόπειρα να γίνει η αγγλική γλώσσα το μέσον της εκπαίδευσης ή να τεθεί στο ίδιο επίπεδο με τις δύο παλαιές γλώσσες του νησιού… Λαμβανομένης υπόψη της πλούσιας φιλολογίας της αρχαίας ελληνικής, μου φαίνεται αναμφίβολο ότι η ελληνική, η οποία είναι η γλώσσα της πλειονότητας των κατοίκων της Κύπρου και θεωρείται ως μέσον εκπαίδευσης, παρέχει άφθονα τα μέσα όχι μόνο για την Στοιχειώδη Εκπαίδευση, αλλά και για την επίτευξη ψηλού βαθμού πνευματικής ανάπτυξης.''
Η θέση αυτή του Kimberley υπήρξε ευεργετική για τα επόμενα χρόνια αφού έγινε κατορθωτό να ιδρυθούν πολλά σχολεία Μέσης και Στοιχειώδους Εκπαίδευσης σε όλες τις πόλεις και τα μεγάλα χωριά της Κύπρου, με δωρεές της εκκλησίας και εύπορων Κυπρίων κυρίως του εξωτερικού. Την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα κτίστηκαν στη Λάρνακα τρία σχολεία, το Αποστολείο Ημιγυμνάσιο [1899], το Παγκύπριο Λύκειο Λάρνακας [1911] και το Ευρυβιάδειο Παρθεναγωγείο [1906].
Η περίοδος 1931-39 ήταν η χειρότερη της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο λόγω των κατασταλτικών μέτρων που λήφθηκαν μετά τη μαζική λαϊκή εξέγερση που εκδηλώθηκε τον Οκτώβριο του 1931. Στα σκληρά μέτρα που πήραν οι Βρετανοί συμπεριλαμβανόταν και η εκπαίδευση. Εξορίστηκαν όσοι εκ των δασκάλων είχαν συμμετοχή στα Οκτωβριανά. Απαγορεύτηκαν η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και της ελληνικής ιστορίας, ο εθνικός ύμνος και η ανάρτηση της ελληνικής σημαίας που καταχωνίστηκε για χρόνια στα οικογενειακά ντουλάπια. Επανήλθαν οι εισηγήσεις του Spenser και του Cobham αφού για το διορισμό δασκάλων απαραίτητος όρος ήταν η γνώση της αγγλικής γλώσσας. Οι διορισμοί, οι παύσεις, οι μεταθέσεις και οι προαγωγές αποφασίζονται από τον Κυβερνήτη, ενώ καταργήθηκε το δικαίωμα της σύνταξης αφού η διοίκηση δεν υπολόγιζε τους δασκάλους ως κυβερνητικούς υπαλλήλους. Tα σχολικά προγράμματα και οι κανονισμοί περιήλθαν στα χέρια των Άγγλων. Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όλα τα κατασταλτικά μέτρα της αποικιακής διοίκησης αποσύρθηκαν, αφού Βρετανία και Ελλάδα βρέθηκαν στο ίδιο χαράκωμα, ενώ πολλοί Κύπριοι στρατολογήθηκαν ως εθελοντές στο Κυπριακό Σύνταγμα [Cyprus Regiment].
Πηγές: 1. Σπυριδάκις Κ., Η Εκπαιδευτική Πολιτική της εν Κύπρω Αγγλικής Κυβερνήσεως[1878-1952], Λευκωσία 1952. 2. Περσιάνης Π., Η συμβολή της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας της Κύπρου εις την Κυπριακήν Εκπαίδευσιν από το 1878 μέχρι του 1959, Λευκωσία 1961. 3. Η φωτογραφία της οικίας Cobham, είναι από το ιστολόγιο www.larnaka.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου